Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Page 96

96
Á þessum stöðum er nefnt faldr, skriíði og búnaðr á goðun-
um; bendir það á, að goðin hafi verið klædd eða að menn hafi hugs-
að sér það þannig. Á öllum hinum tilvitnuðu stöðum, nema í Frið-
þjófssögu, er talað um skraut mikið á goðunum af gulli og silfri;
sömuleiðis virðist mega ráða af flestum þessum stöðum, að goða-
líkneskin hafi verið úr tré, þar sem talað er um, að goðin brunnu
og vóru brend: Nafnið skurðgoð, sem svo oft kemr fyrir í sög-
unum, bendir líka ljóslega á, að goðin hafi oftast verir úr tré; skurðr
er af að skera, og skera mun einungis vera haft um tré, enn
ekki um málma eða stein.
Um sónarblót og að fella blótspán.
Auk þeirra blóta, sem nefnd eru hér að framan, er og talað
um sónarhlót, og að fella hlótspán. Á álfablót hefi eg áðr minzt,
enn eg skal einungis bœta því hér við, að það hafa líklega verið
Ljósálfar, sem blótaðir vóru, þvíað menn hugsuðu sér þá mjög
tignarlega. í Snorra Eddu, Reykjavík 1848, bl. 12, segir: „Sá er
einn staðr þar (á himnum), er kallat er Álf heimr; þar byggvir fólk þat
er Ljósálfar heita; en Dökkálfar búa niðri í jörðu, ok eru þeir ú-
likir þeim sýnum, en miklu úlíkari reyndum. I.jósálfar eru fegri
en sól sýnum, en Dökkálfar eru svartari en bik“. í Heimskr. bl.
16 (Yngl. s., k 21), er talað um sónarblót; þar segir: „Dagr konungr
varð illa við, er spörrinn kom eigi heim ; gékk hann þá til sónar-
blóts til fréttar, ok fékk þau svör, at spörr hans var drepinn á
Vörva“. Fornaldars., 1, 53i31, segir: „Heiðrekr konungr blótaði Frey;
þann gölt, er mestan fékk, skyldi hann gefa Frey; kölluðu þeir
hann svá helgan, at yfir hans burst skyldi sverja um öll stórmál,
ok skyldi þeim gelti blóta at sónarblóti; jólaaptan skyldi leiða són-
argöltinn í höll tyrir konung; lögðu menn þá hendr yfir burst hans
ok strengja heit“ (sjá bl. 463, sama bindi). í Hervararsögu ok
Heiðreks konungs, Havn. 1785, bl. i2413—2Ó4 stendr þetta þannig:
,,þ>at var siðvenja að taka einn gölt, þann er stærstan feck ok
skyldi ala hann ok gefa Freyu til árbótar í upphafi mánaðar þess
er Februarius heitir, þá skyldi blót hafa til farsældar. Heiðrekr
kongr blótaði Frey þann gölt, er mestan feck, skyldi hann gefa
Frey, kölluðu þeir hann svá helgan, at yfir hans burst skyldi dæma
öll stórmál, ok skyldi þeim gelti blóta at sónarblóti. Jólaaptan
skyldi leiða sónargölt inn í höll fyrir kong; leggja menn þáhendr
yfir burst hans ok strengja heit; kongr lagði hönd sína á höfuð
geltinum ok aðra á burst ok strengdi þess heit, at eigi skyldi
nockur maðr svá mikit afgiöra við hann, ef á vald hans kæmi, at
eigi skyldi hann hafa réttan dóm spekinga hans, ok skyldu þeir
tólf gæta galtarins, ok þann kost annan, at vera friðheilagr fyrir