Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Side 4

4
steinshorn. Að vestanverðu við hornið eru reyndar fjárgötur fram
á heiðina, en þær eru nú sjaldfarnar af ferðamönnum, og svo mun
hafa verið þá. Um vorið eptir, segir sagan, „sat Ljótr at þrælum
sínum á hæð einni; hann var í kápu, ok var höttrinn lerkaðr um
hálsinn, ok ein ermr á; þeir Kögurssynir hljópu á hæðina ok
hjoggu til hans báðir senn; eptir þat snaraði forkell höttinn at
höfði honum. Ljótr bað þá láta gótt í búsifjum sínum, ok hröp-
uðu þeir af hæðinni á götu pd, er Gestr hafði riðit. far dó Ljótr“.
Af þessu er auðsjeð, að söguritarinn hefir hugsað sjer, að Ljótr
hafi fylgt Gesti eins og leið liggur upp að heiði fram hjá þeim
stað, þar sem bærinn Háls liggur nú, og upp með þorsteinshorni
að austan, en ekki er hægt að sjá nákvæmlega, hversu langt Ljótr
fer, eða hvort hann fer alveg upp undir heiðarbrún. Munnmælin
segja nú, að Ljótr hafi fallið við Skógarbrekku, og kemur það vel
heim að því leyti, að vegurinn liggur þar um, en þó er það at-
hugavert, að þessi brekka er ekki svo brött, að það sje hugsandi,
að menn geti „hrapað“ af henni ofan á veginn, en verið getur að
vegurinn hafi legið nokkuð öðruvísi áður, eða að Ljótr hafi verið
veginn upp undir heiðarbrún, því að þar er bratt fyrir ofan veginn1.
Nú sem stendur er lækjarnafnið Osómi ekki til á Ingjaldssandi.
Sumir hafa haldið, að Ljótr hafi búið í Villingadal, og að lækur
einn, sem rennur milli Brekku og Villingadals og nú er kallaður
Kattarlágarlækur, sje sá hinn sami, sem Landn. nefnir Osóma.
þ>etta getur með engu móti staðizt, bæði af því að líkur eru til, að
bærinn Villingadalur hafi ekki verið til svo snemma á öldum, og
af því að lækur þessi er ekki annað en ofurlitil sitra, sem varla
nokkurn tíma hefir orðið hafður til vatnsveitinga, eptir því sem
þar stendur á, enda mundi enginn nú á tímum virða þá lækjar-
sprænu til 20 hundraða alla, hvað þá heldur hálfa. f>að sjest ogá
sögunni, að Ljótr átti land fram með heiðargötunni að austanverðu
við f orsteinshorn, sem Háls á nú. f>að er óhugsandi, eptir því
sem til hagar, að Villingadalur hafi nokkurn tíma átt þar land.
Auk þess hefði þá verið illa komið fyrir afkomanda Ingjalds Brúna-
sonar, ef hann hefði setið einhverja hina lítilfjörlegustu jörð á
Ingjaldssandi. Jeg tel því víst, að Ljótr hafi búið gegnt Grimi að
vestanverðu við Langá og hafi átt land allt þeim megin Langár
og að auki alla tunguna milli Langár og þverár. Að Langá
hafi skilið lönd þeirra Gríms að neðanverðu upp frá sjó, er svo
sjálfsagt, að ekki virðist þurfa að færa nein rök fyrir því. En að
þverá hafi verið merkjaá frá ármótunum til fjalls, sjest af ýmsum
1) Runólfur M. Jónsson skólapiltur, sem er uppalinn á Gerðhömrum
og kunnugur þessari leið, segir mjer, að vegurinn hafi nýlega á nokkru svæði
verið færður, en áður hafi hann þar legið ofar í hlíðinni nær þorsteinshorni.