Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Page 33

33
fyrir að ofan en ekki kringlóttur, og eins það, að brynjuermarnar
eru langar á hinni neðri mynd riddarans, því að allt það, sem
fundið verður nýlegt í búningnum, heíir beinlínis sönnunargildi, en
það sem finnst fornlegt, ekki nema óbeinlínis, það er að segja því
að eins að víst sje eða líklegt, að þær nýbreytingar á hinum forna
búningi, sem um er að ræða, hafi náð til íslands og orðið þar
algengar.
Menn hefir greint á um það, hvort hurðin hafi verið skálahurð
eða kirkjuhurð, og hefir einkum Sigurður Guðmundsson málari á
sínum tíma haldið því fast fram, að hún hafi verið skálahurð1. Á
Valþjófsstöðum hefir verið gamall og merkilegur skáli, sem hefir stað-
ið langt fram á 18. öld, og hafa menn haldið, að hurðin væri frá
þeim skála. En nú er það fullsannað, að hurðin er kirkjuhurð.
Eggert Olafsson talar í ferðabók sinni (á bls. 825) um gamlan skála á
Valþjófsstöðum, en segir, að honum hafi verið breytt á síðari tímum.
Til er og lýsing á skálanum, sem mun vera hjer um bil frá sama
tíma og Eggert, því að hún segir, að skálanum hafi verið breytt
rúmum 20 árum áður en lýsingin var skrifuð. það er grunsamt,
að ekki er þar getið um neina útskorna hurð fyrir skálanum, og
getur þó lýsingin um annan trjeskurð í honum*. En visítatía
1) Skýrsla um forngripasafn Islands II. bls. 111.
2) Af því að þessi lýsing á Valþjófsstaðaskálanum er að mörgu leyti
eptirtektaverð, set jeg hana hjer þýdda á íslenzku eptir handritinu, sem
finnst í landsbókasafninu No. 20 fol. á 169. blaði.
•SKYSSLA
um hið eldgamla hús d prestssetrinu Valþjófsstað, um stœrð þess og bygging-
arlag, eins og það var að fornu og enn er.
þetta hús hefir fyrir 30 árum verið
30 álnir 9 þuM. á lengd,
10 — 3 — - breidd,
4 — 12 — - hæð frá gólfi undir bita,
3 — 12 — - — — bita upp í mæni.
það var þiljað sundur í 2 parta. Allir veggirnir niður að gólfi vóru
þiljaðir borðum úr eins konar við, sem mikið rak af hjer um sveitir í gamla
daga og nefnist r a u ð v i ð u r ()tBatidvide«). Ur þess konar trjám var yfir-
byggingin (í hdr. stendur : over Bygningen, sem líklega á að véra : Overbyg-
ningen) undir þakinu, sömuleiðis undir þverbitunum, og jafnvel báðar hurð-
ir á húsinu. En öll undirtrje vóru úr norsku timbri, sem í fornöld var vant
að flytja hingað höggvið til á undan.
Báðar hurðirnar vóru svo háar, að vel mátti ríða inn um þær.
Annar partur hússins var 13 álnir á lengd að þverþilinu, og var hann
að eins hafður fyrir drykkjustofu, og vóru þar haldin brúðkaup eða önnur
hátíðleg samkvæmi, en þó vóru 2 rúm um þvert hús við dyr þær, sem lágu
inn í hinn hluta hússins, og vóru þau nefnd múkalokrekkjur og vóru með
kringlóttum dyrum og útskurður í kring um þcer.
í hinum hluta hússins, sem var um 17 álnir á lengd, vóru 12 rúm,
6 hvoru megin, og vóru 4 af þeim lokrekkjur, og er það ætlun manna, að
þær haldi enn sínu gamla lagi; þessar lokrekkjur vóru 3J al. á lengd, og
sumar prýddar skurði. Gluggarnir vóru 4 kringlótt op efst á þakinu, eins og
sagt er að sje á sumum bóndabæjum í Noregi.
5