Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Side 53

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Side 53
5i ar bæjarrústarinnar sjestekkert, og mun hún vera sandorpin. pessi tvö síðasttöldu býli hafa verið afbýli frá Stöng, og þykir líklegt að það sjeu þeir tveir Lóþrælar, sem munnmæli telja með bæjum f f>jórsárdal, eins og fyr er getið. iq. Stöng er gildum stekkjarvegi austar f brekku einni, neðst f suðurhlíð fjallsins, skammt upp frá Rauðá, þar sem hún kemur fram úr „Gjánni“. Bæjarrústin hefir sandorpið, og jörð sfðan gróið yfir, svo þar sjest ekki utan óglöggur hryggur, og er hann hjer um bil 56—60 ál. langur. þ>ar er flag bak við, og í því sjest fyrir fjósrústinni. þ>ó verður stærð hennar ekki gjörla sjeð, en báshellur sjást þar mikið stórar, sumar fallnar, en sumar standa svo fast, að þær verða ekki bifaðar með handafli. þ>ar sjer og fyrir öðru tóttarbroti, Hklega af útibúri. Túnbrekkan í Stöng er nú grasi vaxin og berjalyngi, og eru þar kolagrafir frá seinni tímum ekki all-litlar. Fyrir neðan Stöng eru stórir steinar í Rauðá, svo að stikla má yfir hana þurrum fótum, þegar hún er lítil. þ>ykir líklegt, að þeir hafi verið notaðir til þess; er þaðan örstutt til Steinastaða, sem vísan segir: „Onnur var öldin, er Gaukur bjó í Stöng; þá var ei til Steinastaða leiðin löng. í þessari mynd er vísan algeng; virðist hún vera viðkvæði úr viki- vakakvæði, sem því miður er týnt, en físl. J>jóðsögum II. bls. 100 er hún höfð öðru vísi, eptir Oddi Jónssyni; þar er t. a. m. manns- nafnið haft „Haukur“,en líklegt er, að maðurinn, sem vísan nefnir, sje Gaukur Trandilsson ; hann bjó f Stöng. Má vera að þetta líti til þeirrar sagnar um Gauk, sem Vigfús „vfðförli“, úr Skaptafells- sýslu sagði, og er á þá leið : „Gaukur fíflaði húsfreyju á Steinólfs- stöðum (o: nú Steinastöðum); hún var skyld Ásgrími Elliðagríms- syni; þar af óx óþokki milli þeirra, er dró til þess, að Ásgrímur drap Gauk“. f>etta sagðist Vigfús hafa lesið í „J>jórsdælasögu“; sagðist eitt sinn hafa eignazt skræðu af henni, en ljeð hana, og hefði hún glatazt. Frá þessu sagði Vigfús, er hann var á ferð í Eystra- hreppi árið 1855. Lítinn trúnað lögðu menn á það, er karlinn sagði. 20. Hðlar segja munnmæli að bær hafi heitið f f>jórsárdal, og hafi staðið efst í botni Bolagtófar undir Hólaklifi. Sá staður ligg- ur hærra en önnur bæjastæði í dalnum. Rústir sjást þar engar, enda er þess ekki von, því nú rennur Rauðá einmitt þar sem bær- inn ætti að hafa staðið, en hefir áður runnið fram við höfðann, sem fyr er getið. Má vel vera, hún hafi borið rústina burtu, eða jafn- vel eyðilagt bæinn, því hann hefir hlotið að vera í hættu fyrir henni, svo það er næstum ástæða til að efa, að bær hafi verið þar. Ornefnin „Hólaskógur“ og „Hólaklif“ eiga að vera kennd við þenna bæ, en þess þarf ekki við ; „Hólaskógur“ er sama sem skógurinn í hólunum, og „Hólaklif“ = klifið hjá hólunum; og bær- 7*
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.