Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Side 12

16
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
lega helzt lerki (2). Ekki er unnt að gera sér grein fyrir neinum
smáatriðum í smíðinni, nema því, að borðin virðast helzt hafa verið
sex hvorum megin, frekar mjó, en yfirleitt eru bátar þeir, sem
fundizt hafa frá víkingaöld, úr mjög breiðum borðum. Þeir eru einnig
oft úr eik, en eikarborð eru eðlilega mun sterkari en borð úr barrviði.
Öll bönd voru horfin, og sást ekkert marka fyrir þeim. Var heldur ekki
um að ræða lengri nagla á þeim stöðum, þar sem ætla mætti að
böndin hefðu verið og þau hefðu verið negld með. Er hugsanlegt,
að þau hafi verið negld við byrðinginn með trésaum eða reyrð við
hann með böndum, samanber það, sem síðar segir. Grunnt far sást
eftir kjölinn, og voru viðarleifarnar þar allmiklu dekkri að lit en í
byrðingnum.
Ekki reyndist unnt að sjá með vissu, hvor endi bátsins hefur
snúið fram og hvor aftur, en þó benda líkur til, að stafninn hafi
snúið til vesturs. Þar fundust tvö hvalbeinsstykki, sem hafa verið
negld innan á borðstokkinn bakborðsmegin. Stykki þessi eru að heita
má bæði eins, hvort um sig 10,5 sm að lengd og annað 5,6 en
hitt 6 sm hátt. Að ofanverðu eru skornar í þau breiðar raufar,
sem band hefur greinilega verið látið leika í. Grópað er úr stykkj-
unum að innanverðu fyrir borðstokknum, og hafa þau hvort um
sig verið negld með tveimur járnnöglum, sem enn sitja í. Þessi
stykki hafa skagað lítið eitt upp fyrir borðstokkinn, og var hið
fremra 20 sm frá fremstu nöglunum (stafninum) en hið aftara
70 sm aftan við stafn. 1 fremra beinstykkinu er raufin heldur lengri,
en slitmerki meiri í hinu aftara, greinilega eftir band. Bein þessi
hafa verið sett til hlífðar borðstokknum, og hefur stjórafæri eða
fangalína legið í þeim. Mér er ekki kunnugt um, að sams konar beina
eða hlífa hafi fyrr orðið vart á bátum frá víkingaöld, og er þetta því
sjaldgæft fyrirbæri. Ekki getur verið um að ræða vaðbeygjur, það
sýnir staðsetning og fyrirkomulag.
Báturinn veitir okkur ekki miklar nýjar heimildir um farkosti
víkingaaldar. Hann er skiljanlega lítt sambærilegur við hin stóru
grafskip þess tíma, sem grafin hafa verið úr jörðu í Noregi og víðar
á Norðurlöndum. Norsku víkingaskipin, Ásubergsskipið og Gauks-
staðaskipið, eru hvort um sig yfir 20 metra löng, og sama er að
segja um Ladbyskipið í Danmörku. Skipin, sem nýlega fundust
í Hróarskeldufirði, eru einnig af svipaðri stærð.
Til eru þó bátar frá víkingaöld, sem ætla má, að svipi til Vatns-
dalsbátsins, en það eru bátarnir þrír, sem fundust í Gauksstaðaskip-