Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Page 25

BÁTKUMLXÐ I VATNSDAL
29
því láta sér detta í hug, að það hafi látizt samtímis, t. d. í drepsótt,
eða drukknað.
Að líkindum hafa grafirnar verið ræntar snemma á öldum. Það
er frekar fátítt að finna fornmannsgröf, sem ekki hefur verið opnuð
einhvern tíma í fornöld í leit að vopnum og öðru fémætu, enda skort-
ir ekki frásagnir af haugbrotum í fornsögunum. Það er athyglis-
vert, áð engin vopn fundust, og hefði þó mátt vænta, að ekki hefðu
allir kai'lmennii’nir verið látnir fara vopnlausir í gröfina. En ekkert
fannst af slíku tagi, og spjótsoddur sá, sem finnendur kumlsins
töldu sig verða vara við, var með öllu hruninn sundur og óskilgi'ein-
anlegur, er rannsóknin var gerð.
Athyglisverðir eru spanskgi'ænublettir á beinum kvennanna; þeir
sýna, að þar hefur legið brons, sem litað hefur frá sér. Kúptar
bronsnælur, sem konur báru oft framan á öxlum sér og eru meðal
algengasta haugfjár í gröfum kvenna, fundust engar í kumlinu, en
hins vegar sýnir bi'onsliturinn á viðbeinum einnar beinagrindar-
innar, að slíkar nælur hafa verið lagðar með þeirri persónu í gröf-
ina. Þær hafa vakið athygli, er grafirnar voru ræntar, og verið
hirtar. Vopn kai’lmannanna hafa þá einnig verið tekin til handar-
gagns, enda voru vopnin það, sem oftast vai'ð tilefni haugbrota.
En smádótið, sörvið, kambarnir, metin og annað það, sem í gröfinni
var nú, hefur annaðhvoi't verið álitið lítils virði og ekki hirðandi,
eða þá að hreinlega hefur sézt yfir það.
Sé litið á haugféð sem heild, víkur það í fáu frá venjulegu nor-
í’ænu haugfé á víkingaöld. Bátkuml eru norrænt séreinkenni, og
hefur sá siður að grafa menn í bátum verið tíðkaður víðast, þar
sem norrænir menn lögðu lönd undir sig eða fóru urn á víkingaöld.
Skartgripirnir, svo sem steinasörvið, hringarnir, Þói'shamai'inn og
kingan, eru einnig hánori’ænir. Það er helzt bjallan og krossinn,
sem stingur í stúf við það, sem venjulegt er að finna í norrænum
gröfum frá þessum tíma. Að vísu hafa fundizt ki’ossar og bjöllur
í Bjarkeyjai'gröfum, en af annarri gex’ð en okkar hlutir. Þarna virð-
ist votta fyrir vestrænu innskoti í norræna skarttízku, svo sem fyrr
er á minnzt. Af þessu mætti því helzt álykta, að sú persóna, sem
átt hefur þessa gripi, hafi komið frá víkingabyggðunum fyrir vest-
an haf eða haft við þær einhver tengsl. Krossinn ber vitni um kristin
áhrif, og hefur sú eða sá, sem hann bar, haft kynni af kristnum
sið, svo sem bjallan sýnir einnig. Hins vegar er Þórshamai'inn al-
heiðinn gripur.
Er þá að lokum vert að gefa nokkurn gaum að því, sem vitað