Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Síða 76

76
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
fornleifafundir leiði í ljós grafna kirkjugarða, því það eru einmitt
beinin, sem hafa vísað á hina fornu grafreiti. Og fornleifarannsókn
á kirkjugarði, sem heimildir segja að hafi verið grafinn, hefur ekki
verið gerð.
Það fer ekki hjá því, að menn veiti athygli ósamræminu sem gætir
á milli annars vegar hinna nákvæmu fyrirmæla kristinna laga þáttar
um beinafærslu ásamt því að hennar er fimm sinnum getið í Islend-
inga sögum og hinsvegar að Kristinréttur Árna biskups hefur engin
slík fyrirmæli. Þetta, ásamt því hve kunnugt er um marga ógrafna
kirkjugarða fyrir gildistöku kristinréttar Árna biskups, bendir ótví-
rætt til þess, að íslenzka kirkjan hafi aldrei lagt mikið upp úr þessu
ákvæði, enda sér þess hvergi merki, að deilur hafi risið út af því milli
leikmanna og kirkjuvaldsins, svo margt þrætueplið sem þessir aðilar
áttu og í Biskupasögunum er aldrei minnzt á gröft kirkjugarða. Þar
til kemur svo, að bæði Skeljastaðir og Hof eru þar í sveit sett, er
kristni var í hávegum höfð á 11. öld, og því full ástæða til að álíta,
að þar hafi vel verið haldið á málefnum kirkjunnar, þau er einhvers
þótti um vert.
Sú spurning gerist áleitin: Hvernig stendur á þessu sérkennilega
ákvæði í hinum forna kristinrétti íslenzku kirkjunnar, hafi það'alltaf
þótt lítilsvert, og hvaðan er það komið í hann? Við þessari spurningu
veit ég ekki svar, en auðsætt er, að rétt svar myndi veita mikilvægar
upplýsingar um uppruna kristinna laga hér á landi, fyrir setningu
kristinna laga þáttar. Það væri því vel, ef einhver vildi rannsaka
kristinrétt þeirra ríkja utan norðurlandanna er til greina koma sem
miðlendur íslenzku kirkjunnar á ll.'öld méð tilliti til flutnings kirkju-
garða.
Svo æskilegt sem það er að fá skorið úr þessu atriði, þá varðar það
þó engu fyrir tímaákvörðun fornra grafreita. f því efni skiptir aftur
meginmáli, hvort treysta megi sögnum íslendingasagna um beína-
færslu. Eins og þegar hefur komið fram þá er meiri eða minni þjóð-
sagnablær á öllum þeim sögnum, en segja má, að oftast felist ein-
hver sannleiki í þjóðsögu, og spurningin er, hver hann sé í þessu efni.
Er það hugsanlegt, að vitneskja um að kirkja hafi verið flutt, ásamt
þekkingu á kristinna laga þætti, hafi nægt til þess áð skapa sögu um
beinaflutning?
Maður á bágt með að trúa því, að sögum, sem eru hafðar eftir góð-
um heimildarmönnum eins og í Eglu og Eyrbyggju, sé ekki að öllu
treystandi, sérstaklega festir maður sig við þá síðarnefndu þar sem
heimildarmaðurinn er Guðný Böðvarsdóttir, móðir Snorra Sturlu-