Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Side 81

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Side 81
JÓLGEIRSSTAÐIR 81 milli Ytri-Rangár og Þjórsár. Var þarna graftarkirkja og prests- skyld fram eftir öldum, og sýnir það, að hér hefir verið gott undir bú á þeim tímum. Hét staðurinn Jólgeirsstaðir. Því miður eru heimildir harla fáskrúðugar um stað þennan allt frá öndverðu. Fer hér á eftir hið helzta, sem víst er og líklegast má telja.1 II. Jólgeir hét fyrsti bóndinn á Jólgeirsstöðum og var landnámsmað- ur. Er landnám hans svæðið milli Rauðalækjar og Steinslækjar. Hann var bróðir Ráðorms á Vetleifsholti. Dóttir hans hefur senni- lega heitið Valdís, er giftist Helga, syni Ketils hængs landnáms- manns. Bjuggu þau hjón á Velli í Hvolhreppi.2 Þetta er hið eina, samkvæmt Landnámu, sem með sannindum er vitað um þennan heiðursmann. Gjaforð dóttur hans bendir eindregið til þess, að hann og þeir bræður hafi verið mikilsháttar menn. Jafn- framt er hann og eini ábúandinn, sem kunnur er með nafni af þeim, sem heimilisfang hafa átt að Jólgeirsstöðum. Þá sýna örnefnin, þjóð- sögurnar og munnmælin um Jólgeir, að eitthvað hefir verið í hann spunnið. I Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns er Hið íslenzka fræðafélag í Kaupmannahöfn gaf út, stendur þetta um Jólgeirs- staði meðal annars:3 — „Munnmæli er, að lcirkjan hafi héðan flutt verið og að Odda“. — Útgefendurnir geta þess í neðamnálsgrein, að þessi sögn sé skrifuð á rönd handritsins með hendi Árna Magnús- sonar sjálfs, en annar ritaði meginmál Jarðabókarinnar. Er því öld- ungis ekki víst, að þessi saga hafi verið í Ási, þegar Jarðabókin var tekin saman, eða hafi verið upprunnin þar í nágrenninu. Árni hefur eins vel getað heyrt hana annars staðar, við annað tækifæri, jafn- vel úti í Kaupmannahöfn, og skotið henni inn í síðar, þar sem hon- um þótti hún eiga heima. Séra Brynjólfur Guðmundsson í Kálfholti skrifaði sóknarlýs- ingu Kálfholtsprestakalls um 1840, mjög skemmtilega og fróðlega. Af ýmsum tilvitnunum hans er auðsætt, að hann hefir verið fróður 1 Prófessor Magnús Már Lárusson hefir lesið yfir handritið að þessu greinar- korni, vísað á heimildir og bent mér á ótalmargt, sem betur mátti fara. Flyt ég honum mínar beztu þakkir fyrir. - Á. Ó. 2 Landnáma, útg. 1909, bls. 211 og 201. 3 Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns I, bls. 365.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.