Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Síða 102

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Síða 102
102 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS sýslumaður og rektor í Skálholti. Með honum féll í valinn síðasti einkaeigandi Ástorfunnar. Eftir dauða hans skiptist eignin milli erfingja hans, og síðan hafa margir átt hluta í henni. Á þetta er minnzt hér sakir þess, að hvergi er hægt að sjá, að við þessi fyrstu skipti á Ástorfunni hafi verið minnzt á jörðina Jólgeirsstaði í því sambandi og hún þess vegna ekki fallið í neinn arfahlutann sem sérstök eign. Fór hér eins og fyrr, að þessi svokallaða kirkju- eign, að því leyti sem hún var einhvers metin, þá var hún falin í heimajörðinni. Aldrei var hún talin hjáleiga frá Ási. IX. Það hefir jafnan verið sagt og byggt á ummælum, sem gengið hafa kvnslóð fram af kvnslóð á þessum slóðum, að Áshjáleigan Sel hafi orðið til á bann hátt, að hinir fornu Ásmenn hafi haft þar í seli. Jólíreirsstaðir hafa að vísu getað haft þar í seli áður, sama gat kvíabóhð verið. en um stöðulinn er ekki vitað. Hins vegar mátti það vera vel ráðið að hafa selstöð í Seli, meðan verið var að leggja Jólgeirsstaði niður sem sérstakt býli, en leigja það síðan út sem fullkomna hjáleigu. Síðar meir var handhægt að kenna uppblæstri, þótt hann í rauninni skinti engu máli, um það að jörðin var í eyði, og kom sér þá vel. að hún var ekki við alfaraveg. Hins vegar gat verið notalegt að láta hiáleigubændurna, nágrannana vita, að Jól- geirsstaðir væru eign kirkjunnar. Það er auðsætt, að þeir Ásmenn hafa knnnað að halda á sínu. Af einhverjum ástæðum hafa þeir ekki viliað láta það heita svo, að þeir flyttu Jólgeirsstaðabæinn að Seli ocr gamla nafnið héldist. En fyrir bragðið verða Jólgeirs- staðir ekki nema nafnið tómt, eða ef til vill er réttara að segja, að þeir hafi aðeins verið daufur skuggi af fornu skinulagi, jarð- eignaskintinoru á ef til vill töluvert stærra svæði en Ástorfan var, sem nú er löngu glevmd og týnd og engar menjar finnast um aðrar. Árið 1709 var Ástorfan talin eitt hundrað hundraða á landsvísu. Af því voru hjáleigurnar, Hóll (síðar Áshóll) og Sel, tíu hundruð hvort og Ásmundarstaðir sjö hundruð, það er norðurhluti Ásjarð- arlands tuttugu og sjö hundruð á landsvísu. Þessi skipan virðist hafa staðið óbrevtt að minnsta kosti eins langt aftur og elztu menn mundu 1709 og reyndar lengur aftur úr, og eigendurnir í Ási fengu jafnan fullt endurgjald fyrir þennan hluta eignar sinn- ar, án alls tillits til jarðskemmda (sem í rauninni skiptu engu eða harla litlu máli). Það er ekki hægt annað en dást að hagsýni eða
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.