Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Side 31

ÞORLÁKSSKRÍN í SKÁLHOLTI
31
endnu rigtig nok, paa de 2de overblevne Stykker, baade Som-
hullene, og de Indtrykninger, som Beslaget har giort. Men hvor
kunde nu dette skee, da Hovedet var ikke meere til ? Jo! foran-
forte Levninger giore Sagen begribelig; thi de ere ikke andet,
end en stor Cocos-Nod. Dette Slags Nodder have været rare i
Norden i de Tiider, og maaske ubekiendte for de fleeste. Al-
muen fik og ikke Lov til at undersoge, eller noie betragte Helg-
enes Levninger"29.
Þegar hér var komið sögu er sýnilegt að lærleggurinn er ekki
lengur í skríninu, og kemur það heim við það sem hér er skráð að
ofan. Hins vegar eru í því tvö brot úr kókoshnot, sem einhver virðist
hafa sagt þeim félögum að talin væru brot úr höfuðkúpu Þorláks
biskups. Án þess að tala nánar um hæðnisorð Ferðabókarinnar í
þessu sambandi skal hér frá því skýrt, hvernig þetta mál virðist
vera vaxið.
Til var í Skálholti kirkjugripur, sem nefndur var Þorlákskúpa.
Svo segir í afhendingarskránni frá 1674: „Þorláks kúpa loklaus".
Þetta hefur vafalítið verið einhvers konar bolli eða bikar kenndur
við Þorlák eins og svo margt annað í Skálholti, og orðið „kúpa“ á
þarna ekkert skylt við hauskúpu. Það hafa menn þó farið að ímynda
sér síðar meir. I afhendingarskrá frá 1785 er þessi bolli kallaður
„den saakaldte Thorlaks Hjerneskal med noget Solvbeslag". Þarna
sést þetta sama sem Eggert er að tala um, en reyndar kemur ekki
fram í afhendingarbókum, hvort þessi kúpa eða bolli var gerður úr
kókoshnot. Hins vegar voru til í Skálholti þrjár sJcumir, það er að
segja hnotskurnir, sem einnig hafa allar verið bollar eða bikarar,
eins og til dæmis hinn svokallaði Nikulásarbikar frá Odda (Þjms.
11009)30, sem gerður er úr kókoshnot. Þær voru allar orðnar skadd-
aðar og reyndar ein alveg óbúin, þegar kom að uppboðinu milda í
Skálholti, sem hér síðar getur, og hafa allar verið boðnar upp, ef
að líkum lætur. Kókoshneturnar eða brotin sem Eggert Ólafsson sá
og bersýnilega höfðu verið búin áður fyrr, standa á einhvern hátt
í sambandi við Þorlákskúpu („Thorlaks Hjerneskal") eða þessar
skurnir. Það virðist svo vera fræðimannleg ályktun hans, að þetta
séu leifar af Þorlákshöfði Vilkins biskups, en þar hefur honum áreið-
anlega skjátlazt eins og nú skal greina:
I Lögmannsannál er sagt frá dauða Vilkins biskups árið 1405 og
þá talið nokkuð af því sem hann hafði gert fyrir dómkirkju sína.
Meðal annars segir svo: