Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Síða 88

88
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
að verða snillingur. Varla kemur til mála að þetta hafi verið pönt-
un. Listamaðurinn hefur verið of ungur og óþekktur til þess. Það
var ekki fyrr en 1789, tveimur árum seinna, að hann fékk stóru
silfurmedalíuna listaskólans fyrir lágmyndina Amor í hvíld. Samt
hefur Guðmundur Kamban rithöfundur getið þess til (í Berlingske
Aftenavis 6. ágúst 1940), að brjóstlíkanið sem Ferrini sá í kamersi
Thorvaldsens hafi verið af Jóni Eiríkssyni (1728—1787), konfer-
enzráði, skrifstofustjóra í rentukammerinu og yíirbókaverði við
Konunglega bókasafnið. Guðmundur Kamban telur sjálfsagt að Jón
Eiríksson hafi sjálfur pantað brjóstlíkanið af sér hjá Thorvaldsen.
En engin samtímaheimild er til um það, Hins vegar er það alveg
rétt að Thorvaldsen hefur mótað brjóstlíkan af Jóni Eiríkssyni.
Því miður er myndin ekki til nú í heilu lagi. Andlitið eitt af slíku
líkani af Jóni Eiríkssyni, sem á að vera eftir Thorvaldsen samkvæmt
gamalli og áreiðanlegri heimild, er í Þjóðminjasafni Islands í Reykja-
vík. Heimildin er Ævisaga Jóns Eiríkssonar eftir Svein Pálsson
Kph. 1828. Þar er brjóstlíkans Thorvaldsens af Jóni Eiríkssyni getið
á þessa lund:
„Loksins er þess hér að minnast, að sá nafnfrægi bílætasmiður,
riddari Bertel Thorvaldsen, hefir mótað (módellerað) brjóstbílæti af
konferenzráði Erichsen, en óvíst er, nær þetta er skeð. Bílæti þetta
er gjört af gips eður krítjarðartegund, er Erichsen sjálfur hafði
látið koma frá Islandi í þeim tilgangi að útbreiða brúkun hennar, í
staðinn fyrir þess konar jörð, er Danskir kaupa frá útlöndum. Bílæti
þetta var aðdáanlega fallegt, í fullri stærð og að nokkru leyti með
rómverskri yfirhöfn (costume); hvað andlitið snertir yfrið líkt því
hér að ofan nefnda andlitsmálverki, og að þeirra manna sögn, er
séð hafa Erichsen, hans lifandi eftirmynd. Herra etazráð, leyndar-
skjalavörður og riddari G. Thorkelín prýddi lengi þar með, eins og
með öðrum fágætum kunstarverkum, sitt ágæta bókasafn, þangað til
hann árið 1825 skenkti það amtmanni B. Thorsteinsson, sem eitt
annars margfaldlega ítrekað merki upp á sína velvild og vináttu.
En á ferðinni hingað til lands vildi sú óheppni til, að sú kista, hvar
í bílætið var niðurlagt, hafði annaðhvort af ógætilegri meðferð eður
af skipsins hræringu liðið svo stóran skaða, að það, nær hún var
opnuð, fannst brotið, og ei annað algjörlega heilt en sjálf andlits-
myndin, hverja eigandinn geymir í skulduga þakklætis endurminn-
ing, bæði við þann er gaf, sem og við þann sjaldgæfa höfðingja,
hvörs ævisaga hér með endast“.