Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Síða 94

94
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
umgerðin er sýnd nokkuð einfaldari. Og Bjarni Þorsteinsson var
á sömu skoðun.
í áðurnefndum ummælum um eirstungu Erlings Eckersberg á sér-
stöku blaði framan við ævisögu Jóns Eiríkssonar eftir Svein Páls-
son er vikið að „koparstungu Prof. Ólavsens", og inni í textanum
á bls. 96 er þetta nánar rætt. Hér er átt við minningarblað um Jón
Eiríksson, sem arkitektinn prófessor Ólafur Ólafsson á Kóngsbergi
hafði gert uppdráttinn að. Teikningin er svo sem af minnismerki
með upphleyptri vangamynd af Jóni á kringlóttum fleti milli marm-
arastyttna, áletrana og allegórískra mynda. Vangamyndin snýr til
vinstri og skáskorið niður neðan við hálsinn, hárvöndlar yfir eyr-
um og laust hár niður af hnakkanum, og hnýtt um bandi. Augun
eru opin og augasteinar sýnilegir. Undir eirstungubrúninni stendur-
ur: „0. Olavsen inv. & posuit. Seehusen sc.“.
Það er því rangt, þegar talað er um eirstungu Ólafs, nema með
því sé átt við að hann hafi gefið hana út. Ólafur var eins og áður
segir arkitekt og reyndar fjarskyldur ættingi Thorvaldsens. Eir-
stungumeistarinn er J. C. Seehusen (1762—1824). Blaðið er ekki
ársett. Matthías Þórðarson talar um það sem væri það frá 1794, og
það reynist vera rétt. Þessi ársetning kemur nefnilega fram í fram-
úrskarandi nákvæmri frásögn, sem listunnandinn Bærens assessor
helgaði stungunni í mánaðarritinu Isis, 1794, III, bls. 281—818.
I grein hans, sem er dagsett 10. ágúst 1794, stendur skýrum stöf-
um, að prófessor og lektor Olavson hafi „nýlega upphugsað og teikn-
að og látið stinga í eir“ minningarmark Jóns Eiríkssonar, sem ætl-
unin sé að reisa á bjargi á íslandi, eins og fram kemur í textanum.
Höfundurinn skrifar mjög smásmugulega og langdregið. Hann
bendir á, að úr því að minningarblaðið hafi verið gert hvorki meira
né minna en sjö árum eftir dauða Jóns Eiríkssonar, sé slíkt ærin
ábyrgð fyrir því, að þessi mikli maður verðskuldi sannarlega þá
æruminningu, sem menn vildu setja honum. Hann leggur einnig
áherzlu á að ábatavon hafi ekki verið hvöt listamannsins: „Eigi
tók hann fyrirframgreiðslu eða áskriftir fyrr en búið var að stinga
teikningu hans í eir á hans kostnað“. I greinarlok ber hann fram
þá áskorun að „sérhver vísinda- og verðleikavinur, sem séð geti af
fjórum mörkum, kaupi þessa stungu, til að létta kostnaðinn, sem
er meiri en konunglegur og yfirleitt lélega launaður embættismaður
geti án tilfinnanlegs taps fórnað til þess að verðlauna nytsemdar-
verk“. Ástæðunnar fyrir framtaki Ólafs Ólafssonar er að leita í
vináttu hans við Jón Eiríksson og aðdáun hans á honum. Þótt ald-