Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Síða 96

96
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ursmunur þeirra væri mikill tengdust þeir föstum böndum vegna
sameiginlegra áhugamála, að nokkru leyti lögfræðinnar og að nokkru
leyti fortíðar og framtíðar íslands.
Um myndskjöldinn, sem okkur er mest í huga í þessu sambandi,
segir assessor Bærens í ummælum sínum það sem nú skal greina:
,.f mínum huga líkist myndin af Jóni Eiríkssyni honum svo að næst
gengur fullkomnun. Vangadrættirnir, svipur, andi, teikning, í stuttu
máli öll myndin er slík að ég get ekki út á sett“. Bærens var fædd-
ur 1761 og hefur getað séð Jón Eiríksson, og orð hans geta því hugs-
anlega verið allþung á metunum. Myndir gerðar af Jóni Eiríkssyni
í lifanda lífi eru engar þekktar. Við höfum því ekki annan saman-
burðargrundvöll en grímuna af brjóstmynd Thorvaldsens, og þar
er vangasvipurinn nákvæmlega sá sami. Augasteinum er bætt í aug-
un, sennilega til að gera myndina meira lifandi, og það hefur líka
tekizt, en mér virðist ekki vera hægt að efast um, að brjóstlíkan
Thorvaldsens, eða þá upphleypt vangamynd eftir hann, hafi verið
fyrirmynd þessarar myndar.
Þannig er, að Ólafur Ólafsson hefur raunverulega staðið í sam-
bandi við Thorvaldsen 1794. Fyrir því höfum við orð hans sjálfs.
Hann hafði verið búsettur í Noregi síðan 1783, en þetta ár var hann
í heimsókn í Kaupmannahöfn. Þetta sést af bréfi sem hann skrif-
aði mörgum árum síðar til Thorvaldsens í Róm, en það var meðmæla-
bréf með myndhöggvaranum Hermann Ernst Freund (1786—1840),
sem Ólafur þekkti síðan hann dvaldist í Noregi 1813—14, en þangað
var hann sendur til þess að stjórna endurbótum á myntsláttuvélun-
um á Kóngsbergi.
Bréf Ólafs er dagsett á Kóngsbergi í Noregi 5. sept. 1814 og byrj-
ar á þessa leið: „Árið 1794 auðnaðist mér sú gleði að kynnast yðar
velborinheitum, sem syni manns er átti sömu móður og ég, nefni-
lega Island, og manni af fjölskyldu sem ég auk þess vissi að var
mér lítið eitt tengd að ætterni, og um þetta ræddum við þá, ef ég
man rétt. Þér sýnduð mér þá, allrahæstvirti, þá vinsemd að teikna
af mér blýantsmynd, sem ég þá mat ekki mikils við yður, og hefur
það oft angrað mig síðan. Nú, þegar handhafi þessa bréfs, Freund,
leggur af stað og beinir för sinni til hinnar alheimsfrægu Róma-
borgar hefur hann lofað mér að fara með hring frá mér til yðar,
með áletruninni „Vos exemplaria græca“, sem ég bið yður að þiggja
sem þakklætisvott fyrir mér sýnda vinsemd fyrrgreint ár ... “
Freund fór fyrst til Kaupmannahafnar til þess að keppa um gull-
medalíuna, og það var ekki fyrr en hann hafði unnið hana í október