Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Side 103

BRJÓSTLÍKAN THORVALDSENS AF JÓNI EIRÍKSSYNI
103
mynda. Meira að segja voru til fræg fordæmi um slíkt, og ekki er
ólíklegt að afsteypur af þvílíkum klassískt innblásnum brjóstlíkön-
um hafi verið þekktar í Kaupmannahöfn, til dæmis myndsúla Jean
Antoine Houdons (1741—1828) frá 1778 af Rousseau, þar sem
heimspekingurinn er klæddur í fellingaflík „á l’antique" og með
snöggt hár og bandi vafið um. Myndhöggvarinn Nicolai Dajon (1748
—1823), sem var sannarlega enginn brautryðjandi, hefur mótað
sagnfræðinginn P. F. Suhm á svipaðan hátt með snöggt hár á mynd-
súlu í Konunglega bókasafninu. Suhm hefur ekki fellda skikkju sem
líkist rómverskri togu, en þess í stað kyrtil með fornu sniði og ein-
hvers konar fellingaklæði yfir aðra öxlina.
Fróðlegt væri ef unnt væri að ganga úr skugga um hvor sé eldri,
myndin af Suhm eða Jóni Eiríkssyni. Ég er helzt á að það sé mynd-
in af Suhm. Að uppsetningu og búningi er hún dálítið skyld brjóst-
líkani Hartmans Beekens af Ewald frá um 1780, en er þó miklu
þurrlegri í formi en hún og vantar alveg þann andlega svip sem
hún hefur.
Að mínu áliti er ekkert því til fyrirstöðu að brjóstlíkanið á sjálfs-
mynd Thorvaldsens geti verið líkanið af Jóni Eiríkssyni. Hvorki
enni, auga né skilin milli ennis og nefs er í ósamræmi við grím-
una. Til öryggis verðum við þó að rannsaka hvort mögulegt sé að
brjóstlíkanið á sjálfsmyndinni geti verið af öðrum en Jóni Eiríks-
syni. Thorvaldsen hafði þegar mótað marga myndskildi bæði af
fyrirmönnum og óbreyttum efnuðum borgurum árið 1793. Hann var
þá á góðri leið að verða þekktur maður, eftir að hann hafði unnið stóru
gullmedalíu listaháskólans hinn 14. ágúst. Eina brjóstlíkan Thor-
valdsens sem varðveitzt hefur heilt frá því fyrir Rómarferð hans,
er líkanið af A. P. Bernstorff greifa og forsætisráðherra. Til eru af
því mörg gifseintök, og er eitt þeirra nú í Thorvaldsenssafni. En
líkanið af Bernstorff er áletrað og ársett 1795, og hárgreiðsla og
klæðaburður er þar að auki greinilega frábrugðinn því sem er á
líkaninu á teikningunni. Fyrir brottför sína á Thorvaldsen enn frem-
ur að hafa mótað brjóstlíkan af heimspekingnum og búnaðarfröm-
uðinum Tyge Rothe, en að því er Thiele segir ekki fyrr en eftir
dauða hans, en hann dó 15. desember 1795. Þetta brjóstlíkan kemur
því ekki heldur til greina.
1 ævisögu Thorvaldsens segir Thiele smásögu, sem virðist bera það
með sér að Thorvaldsen hafi gert brjóstlíkan af myndhöggvara Hólms-
ins, Frederik Christian Willerup (1742—1819). „Árið 1796, þegar
Rómarferð Thorvaldsens var ráðin, hafði skreytingamyndhöggvar-