Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Page 123

PUNKTAR UM HRAUNÞÚFUKLAUSTUR
123
4.2. 1 aðra röndina mætti svo virðast af frásögn Margeirs Jónsson-
ar, að nafnið Klaustur eða „að Klaustrum“ hafi verið notað um dal-
verpið allt, en í þrengri merkingu um rústirnar sem þar eru og þá
um leið kenndar við Hraunþúfuna. Slíkur skilningur virðist liggja
til grundvallar nafnsetningu á herforingjaráðskortinu (blað 64). En
það skal játað, að bæði tilgáta Margeirs og mín, sem reyndar eru
ekki óskyldar, geta hæglega geigað nokkuð, þótt þær hafi eigi að
síður mikið til síns máls. Mér þykir mjög líklegt, að í hinum miklu
örnefnaski’ám Þjóðminjasafns Islands séu fleiri örnefni, sem vel
geta varpað skýrara ljósi á þetta mál. 1 þeim hef ég ekki leitað,
enda átti þetta aldrei að vera tæmandi örnefnarannsókn, og kunn-
ugt er mér nú, að forstöðumaður örnefnastofnunar er einmitt sjálf-
ur að vinna úr slíkum nöfnum. Verður fróðlegt að sjá hvað þar
kemur í ljós.
4.3. Einkennilegt er, að Daniel Bruun hefur sem eitt afbrigði nafn-
ið Klausturhólar og mætti virðast af orðalagi, að það væri talið
fram eftir jarðabókinni. En þar er það ekki, og enginn annar hefur
mér vitanlega tíundað þetta afbrigði. En hvaðan úr ósköpunum
hefur það komizt inn í rit Bruuns? í sjálfu sér er nafnið Hólar ekki
óeðlilegt þarna. Þar eru einmitt myndarlegir hólar, sem hefðu meira
en nægt til slíkrar nafngiftar. Ef þarna hefðu heitið Klausturhólar,
gæti skýringin á Klaustur-nafnliðnum verið sú, að eitthvert klaust-
ur, líklega helzt Reynistaðarklaustur, hefði átt þarna ítök í fyrnd-
inni, sem þó enginn stafur er fyrir. En dæmi eru um að klaustra-
eignir hafa fengið klaustur að fyrra lið, eins og alkunnugt er. Og
enn fremur: Ef staðurinn hefur heitið Klausturhólar (meðal ann-
ars), gæti það haft áhrif á afstöðuna til örnefnisins Hólófernis-
höfði, sbr. 4.10. En satt að segja verður helzt að álykta, að nafnið
Klausturhólar sé komið þarna inn fyrir einhvern misskilning, því
að annars mætti furðu gegna, ef enginn heimildarmaður Margeirs
hefði þekkt það og látið þess getið við hann.
4.4. „Klaustur“ í Hraunþúfuklaustri. Athyglisvert er, að elzta heim-
ild um Hraunþúfuklaustur, jarðabókin frá 1713, getur engra sagna
um, að þar hafi verið klaustur, heldur nefnir aðeins að girðingar og
tóftaleifar bendi til, að þar hafi verið stórbýli, 2.0. Það er fyrst
séra Jón Steingrímsson, sem segir, að þar hafi átt að vera „eitt
klaustur", 2.2. Og síðan allir heimildarmenn eftir hann. Þögn jarða-
bókarinnar kynni að benda til þess, að slíkar sögusagnir hafi ekki