Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Qupperneq 125

PUNKTAR UM HRAUNÞÚFUKLAUSTUR
125
þeim vef munnmæla og þjóðsagna, sem alþýðuti'úin hefur ofið um
Hraunþúfuklaustur.
4.6. Hurðir á jámum. Daniel Bruun telur sig hafa heyrt, að bygg-
ingar hafi verið svo miklar í Hraunþúfuklaustri, að þar væru 50
hurðir á járnum, 2.3. Símon Dalaskáld talar um „átján hurðir á
hjörum“, 2.7. Margeir Jónsson segir, sbr. 2.8, bls. 180 í grein hans:
„Heimildarmenn mínir sögðust og heyrt hafa, að þar hefðu verið
30 hurðir á járnum, aðrir 24 eða jafnvel ekki nema 18 ... Fáir
kannast við að hafa heyrt getið um 50 hurðir, en annars er þetta
mjög á reiki, þótt sennilegust sé lægsta talan“.
Allar tölurnar eru þó jafnósennilegar, því að þetta er ekkert ann-
að en alþekkt þjóðsagnaminni, eins konar „klissja", sem notuð er í
munnmælum, þegar verið er að mikla fyrir sér ofurstærð einhvers
eyðibýlis, sem enginn veit neitt um, en rústir sýna að einhvern tíma
hefur mannabyggð verið. Engum fræðimanni mundi víst detta í hug
að vitna í slíkt sem nothæfa heimild um neitt nema þjóðtrúna sjálfa
og sagnamyndunina.
4.7. Kirkjuklulckan. 1 jarðabókinni segir að kirkjuklukkan, sem þá
(1713) var í Goðdölum, eigi að hafa fundizt í Hraunþúfuklaustri,
2.0. Séra Jón Steingrímsson segir hið sama, en bætir við áletrun,
sem var á klukkunni: Vox mea est bamba, possum depellere Satan“,
og svo hinu, að búið sé að umsteypa hana, 2.2. Daniel Bruun virðist
hafa heyrt, að aðeins hafi fundizt brot af kirkjuklukku, 2.4, 2.5.
Menn hafa verið býsna ginnkeyptir fyrir þessari klukkusögu, sjálf-
sagt fyrst og fremst fyrir það, að frásögn séra Jóns hefur á sér mik-
inn sennileikablæ. Hann vitnar fallega til langminnugrar gamallar
konu eins og Ari fróði. Áletrun eins og sú, sem á klukkunni átti að
vera, er ekki ósennileg. Hún hefði getað staðið á einhverri klukku
eða ef til vill stæld á lítið eitt gamansaman hátt eftir áletrun á slíkri
klukku, því hér virðist geta vottað fyrir kímni, sem mundi vera
fátíð í áletrunum kirkjuklukkna. Skyldi það geta verið, að orðmynd-
in „bamba“ sýni íslenzk fingraför, sbr. „bíum bíum bamba“? Kirkju-
klukkur miðalda (og reyndar einnig síðari tíma) eru oft með ein-
hvers konar áletrunum. Yfirleitt eru þó klukkur frá 11. og 12. öld
leturlausar, en síðan fara að koma mjög stuttar áletranir, sem svo
lengjast þegar líður á miðaldir. Áletranir þessar eru oftast umhverfis
háls klukknanna, en stundum umhverfis slaghringinn. Þær eru oft-