Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Page 127

PUNKTAR UM HRAUNÞÚFUKLAUSTUR
127
sagnþrenning. Margeir Jónsson segir í grein sinni, sjá 2.8, bls. 181:
„Þegar Sigtryggur Friðfinnsson var 12 eða 13 ára, sá hann sívalan
koparhring allmikinn í kirkjuhurðinni í Goðdölum, og fylgdi hon-
um sú sögn, að hann hefði fundizt frammi á Klaustrum og verið
þar úr gamalli kirkju. Þetta kemur heim við það, sem Hjálmar í
Villingadal skrifar mér. Hann segir: „Amma mín, Margrét Árna-
dóttir, sagði mér, löngu áður en Æfisaga Jóns prófasts Steingríms-
sonar kom út, að hlutirnir, sem fundust, hefðu verið þrír: Kaleikur,
klukka og kirkjuhurðarhringur, og mundi jafnvel hringurinn hafa
verið í Goðdalakirkjuhurð fram á daga Jóns próf. Hallssonar".
Æfisaga séra Jóns Steingrímssonar kom fyrst á prent í Fjall-
konunni 1898—1903, og ættu þá munnmæli þessi um kaleikinn og
kirkjuhurðarhringinn að vera eitthvað eldri en frásögn Daniels
Bruun. Reyndar skiptir það ekki mjög miklu máli.
Hér með eru taldar upp heimildir um kirkjugripi fundna í Hraun-
þúfuklaustri.
Munnmælasögur um kirkjugripi, af sama toga og þessar, eru
ákaflega algengar. Það á ekki aðeins við hér á landi, heldur víða
um lönd. Fornir kirkjugripir, sem alþýðan vissi ekki hvernig voru
til komnir, vöktu ímyndunaraflið til sagnamyndunar (sbr. Hundr-
að ár í Þjóðminjasafni, nr. 15). Mjög oft eiga slíkir hlutir að vera
fundnir í fornmannahaugum. Dæmi um þetta eru öll næsta keimlík,
og þau eru svo mörg og alþekkt, að það væri nærri hjákátlegt að
telja þau upp í þessu sambandi. Það er augljóst, að slíkar sögur eru
einber þjóðtrúarfyrirbæri og enginn þessara kirkjugripa á sér slík-
an uppruna. Kirkjugripirnir í Goðdölum hafa ekki fundizt inni á
Hraunþúfuklaustri og verða með engu móti kallaðir til vitnis um
eitt eða neitt í sögu þess. Kirkjuklukkan hefur hér engin sérréttindi.
4.9. Ábótinn, smalinn og silfrið. Daniel Bruun (sem taldi, að nunnu-
klaustur hefði verið í Hraunþúfuklaustri eftir sögnunum) segir svo
frá, sbr. 2.4: „Sagt er, að nunnurnar hafi grafið niður kistil fullan
af peningum í Hraunþúfu, sem svo er kölluð, en það er stór klettur
efst utan í fjallinu Hraunþúfumúla". Símon Dalaskáld hefur einnig
þekkt þessa sögn um silfur uppi á hinni glæfralegu Hraunþúfu, sbr.
2.7. Margeir Jónsson frétti meira af þessu silfurmáli. Hann segir
svo, bls. 180: „Ábótinn fór einn góðan veðurdag upp Múlann með
fullan kút (neðanmáls: sumir segja kistil) af silfri og hafði smal-
ann með sér. Þeir fóru fram á höfðann, og lét ábótinn smalann grafa
kútinn (eða kistilinn) þar niður. Að því loknu sneru þeir við aptur