Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Page 136

136
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ingatotum og þumlum. Var þá farið í lykkjurnar á prjóninu hring-
inn í kringum gatið og síðan saumað með æ styttri umferðum, unz
saumið endaði í totu. Þetta var þá það, sem nefnt var kollvettlingur
og kollvettlingssaumur. Viðgerðir með þessum hætti fóru vel, því
yfirleitt var þess gætt að miða gerð og lit saumþráðar við plaggið,
sem stoppað var í.
Slitgöt á sléttum grunni var auðvelt að fylla með þessum sama
saumi, og án þess að myndaðist kollur. Var þá saumað langsum
sitt frá hvorri hlið og mætzt í miðju. Saumbandið var að lokum
dregið í lykkjurnar sitt á hvað og saumnum þannig lokað. Grunnar
heilla hluta voru gerðir með kollvettlingssaumi. Má þar til nefna
hrútsspeldi, sem áður fyrr voru tiltæk á hverju búi, en misjöfn að
gerð. Speldi með kollvettlingssaumi voru að sögn gerð í Fljótshverfi
í Vestur-Skaftafellssýslu, og hef ég fyrir því sögn Geirlaugar Filipp-
usdóttur frá Kálfafellskoti. Saumað var á götuð smáspjöld úr hrúts-
horni. Slík spjöld frá Núpsstað eru varðveitt í byggðasafninu í Skóg-
um, en hinir saumuðu grunnar hafa með öllu fúnað brott.
Hrútsspeldi með saumuðum grunnum hafa hins vegar varðveitzt
frá Vindási í Landsveit í Rangárvallasýslu. Saumað er í tréspjöld
í stað horns. Athugun á saumgerð leiðir 1 ljós, að saumspor er sú
gerð kappmellusaums, sem nefnt er tunguspor. Vafalaust er hér
um forna saumgerð að ræða, sem á nokkra samstöðu með þeim saumi,
sem nefndur hefur verið nálbragð eða vattarsaumur, þótt nálspor
sé að sönnu annað. 1 sýnishornum textíla frá rústum Stóruborgar
undir Eyjafjöllum eru að því er virðist leifar saumaðra grunna, en
rannsókn þeirra bíður seinni tíma.