Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1991, Page 62

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1991, Page 62
66 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS Báðar forsendurnar reyndust réttar samkvæmt mælingum hans. Eftir því sem tímar liðu jókst nákvæmni mælinganna og voru þá forsendurnar kannaðar betur. Fyrri forsendan reyndist enn standast, ef við var bætt minni háttar leiðréttingu vegna örlítils munar í C-14 styrk sem getur komið fram milli plantna af ólíkum tegundum eða ef þær vaxa við mismunandi ytri skilyrði, hita eða raka. Hliðstæð röskun kemur þá einnig fram í hlut- fallinu milli C-13 og C-12 samsætnanna, og með því að mæla einnig þetta hlutfall má leiðrétta þá skekkju sem ella kæmi fram í aldri sýnanna. Síðari forsendan reyndist hins vegar ekki alveg rétt. Þetta uppgötvuðu vísindamenn þegar þeir tóku að mæla sýni með þekktum aldri sem þeir fengu úr árhringjum úr furum í Bandaríkjunum, sem geta orðið allt að 4000 ára gamlar. Sérhvert árlag er algjörlega einangrað, upprunalega kolefnið situr þar í tugþúsundir ára. Með því að telja árhringi inn frá berkinum má fá þúsund ára gömul viðarsýni með þekktum aldri svo vart skeikar ári. Hér var því aldurinn þekktur fyrirfram og hann var nú borinn saman við þann aldur sem C-14 mælingin gaf samkvæmt aðferð Libbys, sem ég kalla „Libby-aldur". Þegar þessi viðarsýni voru mæld með ítrustu nákvæmni kom í ljós að „Libby-aldurinn", eða „C-14 aldurinn" eins og oft er sagt, vék á ýmsum tímaskeiðum verulega frá hinum rétta aldri. Þessi niðurstaða sýndi að forsenda Libbys um stöðugan C-14 styrk í andrúmsloftinu í þús- undir ára var ekki alveg rétt, nokkurt flökt hefur verið í C-14 styrknum, trúlega fyrst og fremst vegna breytinga í aðstreymi geimagna. Þetta flökt olli því að skekkja í aldursgreiningum gat verið frá nokkrum áratugum upp í aldir. Um miðjan 8. áratuginn var tekið að kanna þetta misræmi ítarlega með því að mæla með meiri nákvæmni en áður C-14 styrk í miklum fjölda sýna með þekktum aldri, árhringjaaldri eins og oft er sagt, allt frá ungum sýnum til mörg þúsund ára gamalla sýna. Viðarsýni voru tekin með 10-20 ára milli- bili í árhringjaröðinni og styrkur geislavirkninnar miðaður við staðalsýni, sem allar stofur hafa, var mældur. Þessi hlutfallslegi styrkur er oftast gefinn í hundraðshlutum og er stundum kallaður PM eða %M (per cent modern). Tvær aldursgreiningastofur hafa lagt grundvöll kvörðunarferilsins, stof- urnar við University of Washington (Seattle) undir stjórn M. Stuivers og við Queens University of Belfast undir stjórn G. W. Pearsons (Stuiver og Pearson, 1986) og er mælinákvæmni þeirra 15 ár. Athyglisvert er, að enda þótt Stuiver noti gasteljara og mæli furu sem hefur vaxið í Kaliforníu, og Pearson noti vökvasindurteljara og mæli eik sem hefur vaxið á írlandi, falla ferlar þeirra svo vel saman að vart skeikar nema örfáum árum hvor ferill- inn er notaður til að finna aldurinn af C-14 styrknum (%M) enda er ferlun- um tveimur jafnan slegið saman í einn og hann kenndur við þá báða,
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue: Megintexti (01.01.1991)
https://timarit.is/issue/140176

Link to this page:

Link to this article: Prófessor Jón Steffensen.
https://timarit.is/gegnir/991006721309706886

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.

Megintexti (01.01.1991)

Actions: