Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1991, Page 69

ALDURSGREININGAR MEÐ GEISLAKOLI
73
ingar geta fengið þar niðurstöður mælinga á t.d. 4 sýnum innan tveggja
vikna frá því sýnum er skilað og geta þeir því skipulagt framhald upp-
graftarins með hliðsjón af fengnum niðurstöðum.
Reynsla erlendis hefur sýnt að einstakar aldursgreiningar hafa takmark-
að gildi. I sérhverjum uppgrefti finnast jafnan leifar frá löngu búsetutíma-
bili og ekki er alltaf einfalt samband rnilli aldurs sýnanna og dýpis þess
jarðlags sem það finnst í. Því er mikilvægt að unnt sé að aldursgreina mun
fleiri sýni en fram til þessa hefur verið mögulegt. Þennan vanda mun ís-
lensk aldursgreiningastofa vonandi leysa.
Einnig er mikilvægt að mælitækin ráði vel við nokkuð rninni sýni en
erlendar aldursgreiningastofur krefjast nú, en þær hafa yfirleitt þurft um
1,5 g af hreinu kolefni til að ná fullri nákvæmni. Vegna rýmri mæligetu
mun íslensk mælistofa geta skilað fullri nákvæmni þótt sýnið sé ekki nema
um 0,5 g af kolefni og hún mun væntanlega geta mælt, með nokkuð minni
nákvæmni, sýni allt niður í 0,2 g.
Haustið 1992 mun ég leggja frarn tillögu um stofnun aldursgreininga-
stofu á íslandi. Mælingar gætu hafist innan 6 mánaða frá því að fjárhags-
legur grundvöllur stofunnar hefur verið tryggður. Ég vil nú gera grein fyrir
nokkrum verkefnum hennar á sviði fornleifafræði.
10. Verkefni íslenskrar aldursgreiningastofu ífornleifafræði
Fyrst þarf að kanna rækilega nákvæmni mælinganna og athuga skekkju-
valda. Stefnt er að því að ná 25-30 ára óvissu eins og þegar er getið. Þegar
þessi nákvæmni hefur náðst skal kanna vandlega tilgátur Ingrid U. Olssons
um áhrif hafsins og CO2 þynningar á hvera- og eldfjallasvæðum á C-14
aldursgreiningar á sýnum frá Islandi.
Sigurður Þórarinsson lagði grundvöll aldursgreininga með öskulögum
fyrir um fimm áratugum. Öskulög hafa verið mikilvægt hjálpartæki í ís-
lenskum fornleifarannsóknum. Þau má C-14 aldursgreina ef jurtaleifar
finnast í þessum lögum eða rétt undir þeirn. Tvö öskulög hafa einkurn
verið notuð í fornleifarannsóknum, svokallað landnámslag, sem sam-
kvæmt C-14 greiningum er talið vera frá um 890, og öskulagið H-1 eða
H-1104 úr gosi í Heklu, en það er talið hafa fallið árið 1104 samkvæmt
rituðum en ekki öruggum heimildum. Síðara öskulagið hefur ekki enn
verið aldursgreint með C-14 aðferðinni. Landnámslagið hefur hins vegar
verið allvel aldursgreint (Margrét ITallsdóttir, 1987) því fyrir liggja mæl-
ingar frá þremur stofum, í Lundi, Uppsölum og Stokkhólmi, og ber þeim
vel saman. Auk þess fæst sterkt merki um eldgos árið 890 í ískjörnum á
Grænlandi, einmitt á því tímabili, sem C-14 greiningar segja að landnáms-