Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Page 135

FRÁ HRÓPI TIL SAURS, ALLRAR VERALDAR VEGUR
139
konunglegum persónum, er sýnt höfðu kirkjunni hollustu og unnið henni
gagn".' Ekki er mér fyllilega ljóst, hvernig ætti samkvæmt þessu síðast-
talda að skilja orðin anus Petri, nema þá sem hróp til svívirðingar Lárent-
íusi með því að kalla hann rass (og því svívirðingu) kirkju og kristni, sem
væri þá lrliðstæða við heiðurstitilinn. En þetta virðist mér, að minnsta
kosti hálft í hvoru, stangast á við það sem enn ríkar hlýtur að tengjast eig-
innafni frum-páfans í Róm, en það er vitaskuld það að allir biskupar réttr-
ar kristni síðan litu á sig og létu aðra líta á sig sem arftaka hans og hlut-
verksgegnendur, og því liggur beint við að hugsa, að vildi maður lofa ein-
hvern biskup mætti kalla hann afbragð eða sóma eða val Petri, eða öfugt
niðra honurn með því t. d. að nefna hann hrak eða rass Petri (sbr. t.d. hugs-
unina í orði eins og pokaprestur, ef það ætti að skiljast prests-poki, sá
prestur sem er annað en prestur ætti að vera).
Slíkur skilningur getur þó alls ekki átt við hér, nema ef hugsazt mætti
að formælingin á veggnum hefði orðið til í hinni síðustu af þremur vistum
Lárentíusar í Niðarósi, þegar hann kom þangað til að taka vígslu til bisk-
ups 1324. Þá fyrst varð staða hans slík að níðingarhugmyndin biskups-
rass = hinn svívirðilegasti arftaki Péturs postula gæti komið til álita. Eg
geri ekki ráð fyrir að gerlegt sé heldur að afsanna þennan möguleika; vel
mætti Lárentíus 1323-24 eiga sér óvildarmann meðal kórsbræðra eða klerka
sem um gang þennan gengu, minnugan gamalla væringa í átökunum ill-
vígu milli erkibiskups og dómkapítulans á árabilinu 1291-1309. En miklu
sennilegra virðist að formælingin á veggnum yrði til einmitt í tilfinning-
um þeirra átaka, og þá getur orðasambandið ekki verið að skilja eins og
nú var hugleitt. Skírskotan nafnsins Petrus væri líklegast að væri til bisk-
ups, sem þá væri varla annar en Jörundur erkibiskup, sem lézt 1309.
Þegar Lárentíus kom fyrst til Niðaróss 1294 komst hann þegar í dáleika
mikla hjá erkibiskupi, sem fékk honum meðal annarra góðra hluta prests-
þjónustuhlutverk við kirkju þar í bænum. Hlaut Lárentíus þá og að gera
vilja erkibiskups í mörgum hlutum, en við það varð hann illa þokkaður af
kórsbræðrum og varð fyrir barðinu á þeim. Og ekki væri ólíklegt að að
erkibiskupi væri sneitt einnig í skemmdarorðum, þótt borin kynnu að
vera Lárentíusi aðallega.
En öll þessi rakning og hugleiðing um eiginnafnið Pétur er lítið meira
en nauðsynleg aðfararorð, sem til eru komin af því, að þetta nafn virðist
vera hið eina sem mönnum (Fr. Macody Lund) hefur í birtum fræðum
komið til hugar að lesa og sjá í síðasta orði áletrunarinnar. Það hefur því
enginn skilningur verið að því borinn, að ekki stendur á veggnum PETRI
heldur PEÞRI, enda þótt T sé sýnilega til í fonti skrifarans, sbr. fyrsta bók-
stafinn í efstu línu. Víkjum við því nú athyglinni að því, hvort við geturn