Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Síða 166

170
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
hveli enda hafa ekki fundist merki um hann á Suðurskautslandinu. Hafi
gosið ekki verið á Islandi þurfa önnur ummerki þess að vera svo stórkost-
leg að með miklum ólíkindum er að áhrif þess hafi farið fram hjá jarðvís-
indamönnum. Stórgos varð í Eldgjá nálægt þessum tíma, það sýnir þykkt
öskulag í jarðvegssniðum þar í nágrenninu. Landbrotshraun rann og í
sama gosi eða um svipað leyti. Þar með er stærð og eðli þessa goss svipuð
og Skaftárelda og stærð sýrutoppsins svipuð. Vilhjálmur veit hins vegar
að Eldgjárgosið er fimm þúsund ára og sýrutoppurinn því Eldgjá óvið-
komandi án þess að færa fram fyrir því nein rök eða geta heimilda eða
eins og hann segir:
However, a peak in the year 934 has been named Eldgjrí after a volcanic ridge
(svo) in Southeast lceland... Most probably (svo) an eruption occurred in that
particular year, but whether it was in Iceland, in tlie Eldgjrí area, or somewhere
else is not possible (svo) to tell.'1
Höfundar jarðfræðikorts af Mið-Suðurlandi sýna hins vegar að hraunið
er sögulegt og byggðu á bestu fáanlegu niðurstöðum/ Væntanlega er Vil-
hjálmur að vísa til ruglings sem kom fram í jarðvegssniði við Dalbæ en
hefur verið leiðréttur en sá breytti þó engu um Eldgjárgosið 934. Eru það
ekki meðmæli með þekkingu Vilhjálms á því sem er að gerast í öskulaga-
fræðum að endurtaka þann misskilning athugasemdalaust.
Til skamms tíma hafa merki um eldgos verið sýrur í sjálfum ísnum. Nú
er að koma í ljós að í mörgum tilfellum hefur gosaska einnig náð til Græn-
lands og Suðurskautslandsins og opnast þar með nýir möguleikar til þess
að rekja gosin til ákveðinna eldstöðva með efnagreiningum á sjálfri ösk-
unni. Þannig hefur aska úr Öræfajökulsgosinu 1362 1 og Eldgjá 934" náð til
Grænlands og hægt að þekkja hana óyggjandi. Styður það eindregið það
sem áður var talið út frá öskulagatímatalinu.
Unfortunately, no volcanic country in the northern hemisphere has the same
literary tradition as Iceland, and eruptions in other countries are not always con-
nected with tephrochronological studies, which are ultimately based on written
sources. These gaps in recording might to some extent explain why many large
acidity pcaks of the ice core diagrams mostly receive names of Icclandic volca-
noe s.~
Hér sést að Vilhjálmur áttar sig alls ekki á því að Island er einfaldlega
næsta eldgosasvæði. Það er ekki öðrum til að dreifa á norðurhveli fyrr en
við Kyrrahaf. Hann áttar sig alls ekki á því að hægt er að rekja eldgosa-
sögu án þess að hafa ritaðar heimildir. Eins virðist honum ekki Ijóst að á
þeim tíma sem hér um ræðir verða ekki eldgos hvar sem er á norðurhveli.
Eldgos eru bundin við ákveðin svæði og því óþarfi að leita uppruna þeirra
nema á þeim ákveðnu svæðum. Það skiptir því engu máli þó ekki séu rit-