Eimreiðin - 01.01.1921, Síða 6

6
I)R. MATTHÍAS JOCHUMSSON
IE1MRF.IÐIN
Hún getur orðið manninum ofviða, hún getur kólnað, en
hún finnur'aldrei ofurefli sitt á líkan hátt og vitið, þegar
það skilur ekki, og viljinn, þegar hann getur ekki. Hún
er takmark í sjálfu sér, að henni virðist alt stefna. Án
hennar er hinn mesti spekingur ekki annað en lifandi
lík. Vér getum aumkvað alt, sem finnur ekki til, jafnvel
stjörnur himinsins. Og vér kunnum ekki að lýsa hæstu
hugsjón mannsandans, guði, öðruvísi en að kalla hann
sama nafni og æðstu tilfinninguna, sem vér þekkjum —
segja: guð er kærleikur.
Því miður villast tilfinningar manna einatt út af réttri
braut. Viðkvæmnin snýst í gremju og hatur. Menn gleyma,
að hin minsta sál er meira virði en alt sem skynlaust
er, að þeir eiga allir að þjóna lífinu og lífið stefnir að
kærleika. Þeir snúast hver gegn öðrum, snúast í flokk
með dauðanum. Styrjaldirnar eru greinilegustu dæmi um
þessi landráð lífsins við sjálft sig, en nóg önnur eru á
hverju strái. Jafnvel skáldunum er tamt að mæia hlutina
eftir stærð þeirra í rúmi, láta víðáttuna skyggja á mann-
gildið, finnast frammi fyrir furðuverkum náttúrunnar alt
vera svo »litið og lágt, sem lifað er fyrir og barist er móti«.
Hve mörgum mönnum, sem að Dettifossi hafa komið,
mun hafa dottið í hug að bregðast við honum eins og
Matthías gerir í þessu kvæði, láta fossinn ekki minna sig
á smæð mannsins, heldur eilíft gildi hans? Hann hefir
sagt um föður sinn, að hann hafi verið »mannvinur mik-
ill«. Og hvað er i raun og veru eðlilegra, ef lífið stefnir
að kærleika og maðurinn er meira virði en alt annað,
sem vér þekkjum? Og samt er þetta ákaflega fágætt. Fyrir
utan baráttuna og samkepnina, sem gerir menn »úlfum
líka«, hafa fæstir þeirra nokkurn tíma vaknað til þess að
skilja einstaklingsgildi og tilfinningar annara. Þeir eru eins
og maðurinn, sem Kristur gaf sjónina, og sagði: »eg sé
mennina, eg sé þá á gangi, rétt eins og tréa. Matthías átti
þá gáfu, að sjá mennina ekki eins og tré, heldur varð
hver maður fyrir hann lifandi einstaklingur, sem hann
skildi, mat og elskaði. Og ekkert annað gat hrifið hug
hans eins og maðurinn. Mannúðin varð drotnandi ein-