Morgunblaðið - 10.05.2001, Page 53

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 2001 53
✝ Ingibjörg Þ.Stephensen fædd-
ist 9. janúar 1936 í
Reykjavík. Hún lést
27. apríl síðastliðinn á
Landspítalanum. For-
eldrar hennar voru
hjónin Þorsteinn Ö.
Stephensen leikari, f.
21. desember 1904, d.
13. nóvember 1991,
og Dóróthea G.
Stephensen, f. 16.
desember 1905.
Systkini hennar eru
Guðrún leikari, f. 29.
mars 1931, Stefán
hljóðfæraleikari, f. 15. febrúar
1939, Kristján Þorvaldur hljóð-
færaleikari, f. 17. mars 1940, og
Helga leikari, f. 4. september 1944.
Ingibjörg giftist, 20. mars 1966,
Siglaugi Brynleifssyni, f. 24. júní
1922. Foreldrar hans voru hjónin
Brynleifur Tobíasson mennta-
skólakennari, f. 20. apríl 1890, d.
27. febrúar 1958, og Sigurlaug
Hallgrímsdóttir, f. 22. september
1893, d. 24. júní 1922. Börn Ingi-
bjargar og Siglaugs eru Þorsteinn
f. 8. maí 1967, kvæntur Margréti
Birnu Sveinsdóttur, f. 11. maí
1967, sonur þeirra er Björn Alex-
ander, f. 19. apríl 2000. Dóróthea
Júlía, f. 13. nóvember 1968, og
Brynleifur, f. 29. ágúst 1970,
kvæntur Jóhönnu Sigurveigu
Ólafsdóttur, f. 20.
apríl 1975, sonur
þeirra er Guðmund-
ur Breiðfjörð f. 1.
desember 1998.
Ingibjörg lauk
stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í
Reykjavík 1955 og
kenndi síðan einn
vetur í Hveragerði.
Hún hélt svo til Lond-
on til náms við Lond-
on College of Speech
Therapy og lauk það-
an prófi í talmeina-
fræði árið 1960. Eftir
að hún kom heim vann hún í fyrstu
við rannsóknir. Ingibjörg sinnti
húsmóðurstörfum til ársins 1974
en hóf þá kennslu og stundaði
barnakennslu og sérkennslu víða
um land. Hún vann jafnframt að
þýðingum og þýddi fjölda leikrita
fyrir Ríkisútvarpið. Enn fremur
las hún mikið upp, einkum ljóð og
sögur, auk þess sem hún vann að
þáttagerð fyrir Ríkisútvarpið.
Vorið 1979 las Ingibjörg Passíu-
sálmana í útvarp. Undanfarin sex
ár hafa Ingibjörg og Siglaugur
verið búsett í Reykjavík.
Útför Ingibjargar verður gerð
frá Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30. Jarðsett
verður frá Kirkjuvogskirkju í
Höfnum.
Ingibjörg systir okkar er látin. Sú
næstelsta í hópi fimm barna Þor-
steins Ö. Stephensen og konu hans
Dórótheu Breiðfjörð. Þótt söknuður
okkar sé sár er það þó huggun harmi
gegn, að hún hefur nú fengið lausn frá
löngu og erfiðu sjúkdómsstríði.
Á kveðjustund er mér efst í huga
þakklæti og virðing fyrir minningu
þessarar elskulegu og greindu konu.
Hún var sannarlega vel af guði gerð.
Ljóðelsk var hún og naut vel góðra
bókmennta af smekk og skilningi.
Guðrækin og heittrúuð af einlægu
hjarta. Þakkir skulu henni færðar
fyrir alla þá ræktarsemi og hlýju, sem
hún ávallt auðsýndi mér og mínu
skylduliði. Skapstór var hún og skoð-
anaföst en aldrei langrækin né fýlu-
gjörn. Mátti ég margt af henni læra í
þeim efnum. Samtöl okkar voru löng
og innihaldsrík, þótt oft væri langt á
milli okkar. Hún bjó úti á landi lengst
af sinni ævi. Ekki ætla ég nú að rifja
upp nein atvik frá uppvaxtarárum
okkar á þessum vettvangi, þótt af
mörgu sé að taka. Enda var hún alla
tíð skemmtileg, kát og sópaði að
henni. Einkum meðan heilsan leyfði.
Læt ég því nægja, að senda börnum
hennar og eiginmanni dýpstu samúð-
arkveðjur okkar systkina og mömmu
okkar. Hún má nú þola þá þungu
raun, í hárri elli, að syrgja elskulega
dóttur sína. Megi Guð blessa ykkur
öll og hugga.
Guðrún, Hafsteinn, Dóra
og Kristín.
Vorið kemur bjart og milt með fyr-
irheit um yndislegt sumar. Þannig
kom mín elskulega systir í þennan
heim; björt, falleg og gáfuð, búin ein-
stöku næmi á manninn og náttúruna,
bókmenntir og ljóð. Hún var sérstök
kona sem lifði bæði sterk og viðkvæm
í hörðum heimi eins og blóm sem
sprettur í harðbýlli náttúru. Það eru
forréttindi að umgangast slíkar
manneskjur sem auðga umhverfi sitt
og gera heiminn að betri og fallegri
stað.
Hún systir mín var mér svo kær og
mér er þakklæti efst í huga. Hún
kenndi mér svo ótal margt, huggaði
mig og gladdi, og minningarnar um líf
okkar saman eru mér svo mikils virði.
Ég hef misst góðan vin og ég veit að
missir eiginmanns hennar, barna,
barnabarna og tengdabarna er mikill
og sár. Ég og fjölskylda mín viljum
votta ykkur öllum samúð af heilum
hug. Hún Imba mín stóð alltaf eins og
klettur með þeim sem hún unni og
bar velferð fjölskyldu sinnar ávallt
fyrir brjósti. Ég kveð mína kæru
systur með virðingu og þökk. Hvíl í
friði.
Blessað veri grasið
sem grær kringum húsin
bóndans og les mér
ljóð hans,
þrá og sigur
hins þögula manns.
Blessað veri grasið
sem grær yfir leiðin,
felur hina dánu
friði og von.
Blessað veri grasið
sem blíðkar reiði sandsins,
grasið
sem græðir jarðar mein.
Blessað veri grasið,
blessað vor landsins.
(Snorri Hjartarson.)
Helga systir.
Heimsmynd þeirra liðlega eitt
hundrað ungmenna sem hófu nám í
Menntaskólanum í Reykjavík haustið
1951 var töluvert önnur en fyrri ár-
ganga. Við höfðum vaknað til vitund-
ar um okkur sjálf meðan hinn svokall-
aði siðmenntaði hluti heimsbyggðar-
innar varð eldi og eimyrju að bráð.
Frásagnir af þjóðarmorðum og pynt-
ingum var það sem við stautuðum
okkur fram úr í dagblöðum og heyrð-
um lýst í útvarpi. Erlendir hermenn
voru hluti af daglegu lífi okkar og
byssurnar fleiri en fólkið. Einhvers
staðar innst inni bjó ótti um að þessu
lyki kannski aldrei og stríðið bærist
hingað. Og víst hjó það skörð í ís-
lenskar fjölskyldur þeirra sem um út-
höfin fóru.
En sum okkar áttu einmitt þeim að
þakka inngöngu okkar í hina öldnu
menntastofnun. Íslenskir sjómenn
höfðu hætt lífi og limum til að færa
stríðandi þjóðum mat meðan styrjöld-
in geisaði og þannig flutt mikla fjár-
muni inn í landið. Og erlendur her
þarfnaðist vinnufúsra handa og af-
koma fólks gjörbreyttist. Mennta-
skólinn í Reykjavík var ekki lengur
skóli fyrir efnafólk og erfðaprinsa.
Við hin vorum komin yfir þröskuldinn
með engu minna vit í kollinum en hin-
ir sjálfskráðu. Skaparinn hafði deilt
því af meiri sanngirni en ráðamenn
þjóðartekjunum.
En það var ekki alltaf auðvelt að
fóta sig í þessu framandi umhverfi.
Nýir félagar opnuðu okkur áður
óþekkta menningarheima sem gerðu
okkar eigin heim svo ógnarlítinn. Það
reyndi á hollustuna við það sem við
vorum og þá sem við áttum allt að
þakka. Stundum varð glýjan í augun-
um að villuljósi og gildismatið van-
hugsað. Þá var gott að finna skjól hjá
góðu fólki.
Og ekki var langt að fara. Aðeins
fyrir hornið á Íþöku og út á Lauf-
ásveg fjögur. Með nýrri vinkonu úr
hópnum okkar, Ingibjörgu Stephen-
sen. Þar bjuggu Dóróthea og Þor-
steinn Ö. Stephensen ásamt börnum
sínum fimm og afa þeirra Guðmundi
Breiðfjörð. Þorstein þekkti hvert
mannsbarn í landinu sem burðarás ís-
lenskrar leiklistar og heimili þeirra
hjónanna bar vott um ást á menningu
og listum, án þess hégóma og hroka
sem stundum fylgir þeirri ást. Ekki
voru þau hjón efnuð á veraldlegan
mælikvarða. Hvorki Leikfélag
Reykjavíkur né Ríkisútvarpið voru á
þeirri tíð vinnustaðir fyrir fégráðuga.
En í pottinum hennar Theu var alltaf
nóg, hversu margir sem komu að
borði. Og listamenn, sem við höfðum
aðeins lesið um í blöðum, komu og
fóru og ræddu um lífið og listina og
sósíalismann meðan Thea framleiddi
listmuni til að drýgja tekjur heimilis-
ins. Á sumrin var setið úti á þaki í
garðinum hennar Theu þar til fór að
kula og við Imba gátum dregið okkur
í hlé niður í herbergi til að ræða
óbærilega ást okkar á skáldum og
snillingum skólans og lesa Sigbjörn
Obstfelder og Jóhann Jónsson, en
hún las ljóð öðrum betur eins og
kunnugt er. Eða við sátum þarna
tandurhreinar meyjarnar, dálítið öf-
undsjúkar, og prjónuðum peysur eftir
sænskum uppskriftum á fyrsta
bekkjarbarnið, Mörð nokkurn Árna-
son, sem seinna launaði okkur streðið
með því að aflífa Alþýðubandalagið.
Og ófá kvöldin fóru í undirbúning
bókmenntakvölda sem næsta víst var
að féllu hinum heittelskuðu í geð og
jafnvíst var að þeir nenntu ekki að
halda sjálfir. Enda uppteknir við að
skrifa greinar í Skólablaðið um það
sem var „jenseits von gut und böse“.
Kynni mín af fjölskyldunni á Lauf-
ásveginum fæ ég aldrei fullþakkað.
Né Ingibjörgu samfylgdina á mikils-
verðu skeiði ævinnar. Við ætluðum að
hittast þegar hún losnaði af sjúkra-
húsinu, en hún fór nú aðra för. Sé eitt-
hvert eilífðarland handan fjalla bíða
hennar vísast vinir sem fóru á undan,
og vel mætti hugsa sér að þar sætu
við guðaveigar Ólafur Jónsson, Ingvi
Matthías og Jökull í endurheimtum
æskublóma og hjá þeim gamli
mentorinn Þorsteinn Ö. Stephensen
með blik í auga. Sé þetta land ekki til
er myndin samt á sínum stað.
Guðrún Helgadóttir.
Og silfurhvítt sumarregnið
seytlar af blaði á blað …
Enginn gat farið með ljóð eins og
hún. Sæluhrollur, gæsahúð, innhverf-
an út, tilfinningagos – þetta kallaði
hún á, en haggaðist ekki sjálf, sýndi
enga leikræna tilburði, bara las, blátt
áfram, skrautlaust, en ætíð mátti
finna dýptina. Enda datt henni ekki í
hug að lesa upp annað en það sem hún
sjálf hreifst af. Annars var til siðs að
fela vandlega innstu hræringar undir
ólíkindabrynju. Vera töff (spánnýtt
orð þá). Sitja á Ellefu og látast vera
bóhem. Hlusta á heimspekilegar um-
ræður um skáldskap og nýjustu bæk-
ur. Reyna að skjóta inn gáfulegri
setningu. Sitja með skáldum og
hommum, leikurum, sérvitringum og
smákrimmum – og skólasystkinunum
auðvitað. Þetta var okkar annað
heimili um árabil. Og uppeldisstöð.
Oftar en ekki var mætt Imba Stef
með sjóhattinn sinn. Einu sinni fórum
við betliferð með hann allan hringinn.
Og fengum nóg fyrir hálfri áka á bíla-
stöð. Sú dugði í partý fyrir marga.
Enda meira stællinn en löngun í vín.
Minnisstætt er æskuheimili Imbu á
Laufásveginum. Thea móðir hennar
með ríkulegt kaffiborðið, Þorsteinn
faðir hennar og hans vinir með fróð-
legar samræður. Og öll þessi systkin!
Þarna var ljúft að koma í heimsókn.
Ingibjörg Stephensen var vinkona
mín frá því að við kynntumst á
menntaskólaárunum. Hún var guð-
móðir fyrsta barnsins míns. Í skírn-
argjöf fékk hann frá henni ljóð Jó-
hanns Jónssonar. Ungæðisleg
hegðan breyttist með árum og
þroska. En ekki áhuginn á bókmennt-
um og ekki vináttan. Ég fékk að vera
hjá henni í próflestri hálfan mánuð í
Hveragerði. Þótt hún væri í vinnu gat
hún ekki á sér setið og las upphátt
með mér leikrit Shakespeares sem ég
var að basla við fyrir prófið. Leiðir
skildi vegna starfs og búsetu tíma og
tíma. Hún var við nám erlendis og ég
dvaldist í öðrum löndum. Síðan var
hún við kennslu víða um land. En við
vissum alltaf hver af annarri, ég
heimsótti hana í Hrísey og að Ljósa-
vatni og hún kom stundum á Lauga-
veginn. Þá var eins og við hefðum hist
í gær, hægt að halda áfram að ræða
tilveruna á okkar hátt. En aldrei
komst ég til hennar í Hafnirnar, para-
dísina hennar, sælureitinn sem sonur
hennar bjó henni. Þar sagði hún að
sér liði best. Eftir að hún hætti vinnu
og flutti til Reykjavíkur ætlaði hún að
taka upp þráðinn og umgangast vin-
konurnar og skólasystkinin meira. En
veikindi hömluðu, hún komst allt of
sjaldan. Og nú er hún horfin okkur,
allt of fljótt.
Þótt ævin hennar Imbu hafi verið
erfið vegna endurtekinna veikinda og
sjúkrahúsdvalar var hún sjálf ekki
vansæl. Hún átti mann sem hún unni
og börn sem hún dýrkaði. Að námi
loknu gerði hún fyrst úttekt á þörf fyr-
ir talkennslu og starfaði síðan við hana
nokkur ár. Gerðist síðar barnakennari
og naut þess, ekki síst að kenna yngstu
börnunum. Enda hvarvetna mikils
metin sem kennari. En óskastarfið, að
hennar eigin sögn, var húsmóðurstarf-
ið og móðurhlutverkið sem hún fékk
tækifæri til að sinna óáreitt af öðrum
störfum í átta ár, árin sem börnin
fæddust og uxu úr grasi. Hún elskaði
börnin sín og var stolt af þeim. Það var
dásamlegt á þessum árum að fá frá
henni jólakortin sem þau teiknuðu.
Dórótheu eldri, systkinum Ingibjarg-
ar og börnunum, þeim Þorsteini,
Dórótheu Júlíu, Brynleifi og fjölskyld-
um þeirra votta ég samúð mína og
ekki síst Siglaugi sem misst hefur sinn
trygga lífsförunaut.
Vilborg Harðardóttir.
Það mun vera fremur sjaldgæft að
fólk eignist bestu vini sína eftir miðj-
an aldur en sú varð raunin þegar ég
kynntist Ingibjörgu Stephensen.
Sameiginlegur áhugi á skólamálum
leiddi okkur saman fyrir um það bil
einum áratug. Hún hringdi til mín
einn góðan veðurdag eftir að grein
eftir mig um skólamál hafði birst í
Morgunblaðinu. Ingibjörg þakkaði
mér fyrir greinina, kvaðst vera mér
sammála og langa til að leggja máli
mínu lið. Hún lét ekki sitja við orðin
tóm heldur skrifaði skömmu síðar
grein í sama blað og studdi mál mitt.
Nokkru síðar bauð hún mér í heim-
sókn til sín austur að Ljósafossi þar
sem hún kenndi. Þangað fór ég því
einn hlýjan vordag, fann kennarabú-
staðinn þar sem þau Siglaugur
bjuggu og barði að dyrum. Ingibjörg
kom til dyra, björt og brosandi, bauð
mér til stofu og kynnti mig fyrir
manninum sínum. Er ekki að orð-
lengja það nema þarna sat ég í góðu
yfirlæti langt fram á kvöld. Ekki
skorti umræðuefni; bókmenntir og
listir, stjórnmál og menningarmál –
það var sama hvar borið var niður,
Ingibjörg og þau hjón bæði voru öll-
um mönnum fróðari og skemmtilegri.
En skólamálin bar samt hæst eins
eins og eðlilegt var þar sem Ingibjörg
hafði ung helgað sig kennslustarfinu.
Henni þótti vænt um fólk og alveg
sérstaklega vænt um börn. Í lítt
sveigjanlegu skólakerfi var því betra
en ekki að eiga að kennara eins og
Ingibjörgu. Kennara sem vakti yfir
velferð smáfólksins, rétt eins og það
væri hans eigin börn. Ég man hvað
Ingibjörgu þótti gaman að segja mér
frá litlu nemendunum sínum á Ljósa-
fossi þegar þeir þyrptust að henni á
mánudagsmorgnum til þess að segja
henni frá sorgum helgarinnar og
gleði. Ingibjörg hefur átt við nokkra
vanheilsu að stríða um nokkurt skeið
og stundaði því ekki lengur kennslu.
En því fór fjarri að áhuginn hefði
dofnað, hann jókst ef nokkuð var enda
gafst nú meira tóm en áður til lestrar.
Síðast þegar við hjónin heimsóttum
hana og Siglaug vestur í Hafnir sýndi
hún mér bók sem hún var að lesa.
Bókin heitir Baby Talk og fjallar um
það hvernig foreldrar geti unnið að
auknum málþroska kornungra barna
sinna. Bókin er eftir Sally Ward, vin-
konu Ingibjargar og fyrrum bekkjar-
systur í London þar sem þær lærðu
talkennslu. Ingibjörg var afar hrifin
af þessari bók, hún sá sem var að
þetta svið var óplægður akur sem
ástæða væri til að kanna nánar.
Ég talaði síðast við Ingibjörgu í
síma í mars sl. Ég var að fara til dval-
ar erlendis í einn mánuð og ætlaði að
skreppa vestur í Hafnir til þess að
kveðja hana. Til þess gafst hins vegar
ekki tóm en það gerði ekki svo mikið
til, fannst okkur. Þegar ég kæmi aftur
ætlaði Ingibjörg að segja mér nánar
frá bókinni góðu og eigin hugmynd-
um um smábarnakennslu og ég ætlaði
að segja henni frá lestrarnámi ungu
nemendanna minna. Sviplegt fráfall
Ingibjargar hefur nú komið í veg fyrir
þann fund.
Við Þórir vottum fjölskyldu Ingi-
bjargar djúpa samúð.
Helga Sigurjónsdóttir.
Við fráfall Ingibjargar Þ. Stephen-
sen hvarflar hugur minn til æsku-
heimilis hennar á Laufásvegi 4, en
þar var ég tíður gestur ásamt foreldr-
um mínum og systkinum frá fyrstu
tíð. Mæður okkar Ingibjargar voru
uppeldissystur, og því var okkur oft
boðið þangað á hátíðis- og tyllidögum.
Stundum fékk líka stráklingur úr
Vesturbænum að sofa hjá stóru
strákunum bræðrum hennar og það
þótti mér „toppurinn á tilverunni“
eins og krakkarnir segja í dag. Á
menntaskólaárum Ingibjargar man
ég að oft kom hún heim á Laufásveg
með vini sína. Þetta var lífsglatt ungt
fólk sem hafði skoðanir á öllu milli
himins og jarðar; bókmenntum, list-
um og pólitík og tók fullan þátt í um-
ræðum eldra fólksins, enda þekktist
ekki kynslóðabil á Laufásvegi 4.
Eftir fjörugar umræður og mikla
hlátra voru Ingibjörg og vinir hennar
þotin niður í bæ, þau máttu ekki vera
að því að stansa lengur, það var svo
mikið að gera við að bjarga heimin-
um. Eða kannski fóru þau bara á
kaffihús að hitta upprennandi skáld
og listamenn þjóðarinnar.
Ung að árum hóf Ingibjörg að lesa
ljóð í Ríkisútvarpið og frá þeim tíma
þekkja hana flestir landsmenn sem
komnir eru um og yfir miðjan aldur.
Þá og ævinlega síðan fannst mér hún
vera hinn fullkomni túlkandi ljóða. Í
hvert sinn sem hún las ljóð, með sinni
mildu, tempruðu og tilfinningaríku
rödd, hrærði hún viðkvæman streng í
brjósti okkar sem á hlýddum, og við
urðum kannski örlítið betri mann-
eskjur á eftir. Stundum heyrir maður
fólk tala um, bæði í gamni og alvöru,
að það ætli að láta flytja þetta eða hitt
lagið við útför sína. Ávallt þegar slík-
ar hugsanir hafa hvarflað að mér, hef
ég helst óskað mér að Ingibjörg Þ.
Stephensen læsi mér lítið ljóð, þegar
ég hyrfi brott úr þessum heimi.
Vegna búsetu og starfa þeirra
hjóna úti á landi hefur fundum okkar
fækkað á síðari árum og of oft verið
vík milli vina. Það gladdi foreldra
mína og okkur systkinin því mikið að
hitta hana í áttræðisafmæli föður
míns sl. haust og að sjá að fallega
brosið hennar Ingibjargar var enn á
sínum stað.
Vegna dvalar foreldra minna er-
lendis geta þau ekki fylgt Ingibjörgu
síðasta spölinn, en við leiðarlok þakka
þau og við systkinin, henni og fjöl-
skyldu hennar á Laufásvegi 4, fyrir
allt það góða sem þau hafa okkur
gjört.
Eiginmanni hennar, börnum, Theu
og öllum aðstandendum biðjum við
blessunar Guðs.
Andreas Bergmann.
Um fermingarleytið í lífi ungs
pjakks fyrir austan fjall var þáttur í
útvarpinu með ljóðalestri: Ingibjörg
Stephensen les ljóð eftir Guðmund
Böðvarsson. – Og hún flutti þau þann-
ig að pjakkurinn fékk áfall og spurði
sig í miðju yfirliðinu: Hvernig í ósköp-
unum er hægt að fara með ljóð svona
yfirnáttúrlega vel? Er hægt að læra
þetta einhvers staðar? Hjartans þökk
fyrir innblásturinn, Ingibjörg. Það er
þér að þakka að ég er ennþá á nám-
skeiðinu.
Mína dýpstu samúð til allra þinna.
Hvíldu í friði – munuð.
Hjalti Rögnvaldsson.
INGIBJÖRG Þ.
STEPHENSEN