Réttur - 01.02.1925, Blaðsíða 31

tijeítur
33
eigandi án þess að reka atvinnu eða með öðrum orðum
fyrir það eitt, að vera eigandi hlutar, sem ekkert verðmæti
hefir? Leiguliðinn er nú orðinn atvinnurekandi og hirðir
ágóðann af rekstrinum. Vjer höfum heyrt, hvernig hann er
fenginn. Nokkur hluti ágóðans rennur svo til jarðeiganda
með landsskuldinni. Jarðarafgjaldið er því verðmætisauki
eða mismunavextir eingöngu, ef leiguliði yrkir jörðina einn
síns liðs,
Er þá hugsanlegt nokkurt jarðarafgjald af ófrjógasta og
arðminsta landinu, sern ekki gefur af sjer neina mismunavexti?
Það er staðreynd, að jarðarafgjald er goldið af öllu landi,
sem yrkt er. Ef land er selt á leigu, verður það að minsta
kosti að vera svo frjósamt, að það fæði þann, sem yrkir það
og meira til. Verðmætisauki verður að renna í vasa jarð-
eiganda, þar sem engum mismunavöxlum er til að dreifa. Petfa
er kallað hið skilyrðislausa jarðarafgjald (Absolute Grund-
rente). Einstaklingseignarjetlur á jörð er þannig orðinn
þröskuldur fyrir ræktun landsins. Jafnvel óyrkt land getur
orðið að fjeþúfu fyrir eigandann. Stóreignamenn, sem hafa
mikið land til umráða, geta haft áhrif á markaðinn með því
að rækta landið eftir eigin geðþótta. Til dæmis eru stórir
flákar í Suður-Ameríku óræktaðir einungis í þeim tilgangi
að fylla ekki markaðinn, og koma í veg fyrir að kornvara
lækki í verði.
Leiga á jörðum er miðuð við frjósemi landsins og sam-
gönguskilyrði. Reynslan hefir sýnt, að leigan nemur á venju-
legum tímum allmiklum hluta gróðans af jörðinni. Gróði
smábónda, sem er leiguliði, er sáralítill og oft alls enginn,
þannig, að hann fær vinnu sína borgaða álíka og aðrir verka-
menn. Rannig er það á búsældartímum. En markaðsglund-
roði auðvaldsskipulagsins hefir í för með sjer kreppur, sein
gela gert bændum þyngri búsyfjar, eins og til dæmis kreppa
sú, sem staðið hefir yfir síðan ófriðinn mikla. Kreppurnar
hafa það í för með sjer, að tekjur bænda lækka, jafnvel niður
fyrir kaup launaðra verkamanna, eða niður fyrir það, sem al-
ment er talið til lífsviðurværis, svo að þessar kreppur koma
3