Réttur - 01.02.1928, Page 113

Rjettur] GALDRA-LOFTUR 115
unarefni hans. Hann víkur að því í 1. þætti. »Ef eg
opinberaði þér, að eldurinn niðri í jörðinni er ekki annað
en skugginn af djöflinum, færirðu ef til vill að skilja
mig«. — — »Guð skapaði manninn úr leiri, en leirinn
var brendur í eldinum. Pess vegna hafa fæstir vald yfir
sjálfum sér. Hugsaðu þér þá veru, sem eldurinn er
skugginn af. Ef einhver maður gæti tamið þá veru. . . .
Hestar eru uppáhaldið þitt. Pú getur ráðið við hvaða
ótemju sem þú vilt. Eg ætla mér að beizla myrkrið«.
Berum þetta saman við, hvað hann segir við Dísu, er
ást á henni hefir gagntekið hjarta hans. Þá fer hann
fögrum orðum um, að vera hljóti til lyf, er grætt geti
sálina. »Hugsaðu þér mann, sem gæti losað vesælan
syndara víð valdagirni og losta, loga reiðinnar og myrkur
hatursins, með því einu að leggja hönd á höfuð honum
og gæti kent öðrum það, svo að það félli aldrei í
gleymsku«. Hér verður hann í svipinn mikill, hugsar
sem stórmenni. Hér virðist hann þrá vald, sem veitt
gæti vesælum syndurum vald á hinu illa f sjálfra þeirra
brjóstum. Jóhann Sigurjónsson dreymir hér óskadrauma
um sama markmið, sem ö!l uppeldislist stefnir að.
Pá er helvítiskvalir samvizkunnar sverfa að honum,
sökum hörku hans við Steinunni, tendrar slíkt í honum
hug á að losna undan völdum »hins illa«, sem hann heldur
óskáldlega kallar svo. »Eg verð að afla mér svo mikillar
þekkingar, að eg geti náð því illa á mitt vald«, segir
hann og bætir sfðan við. »Ef eg get þá stilt mig um að
óska nokkurn tíma nokkurs, sjálfum mér til handa, fæ
eg fyrirgefning á dauðastundinnu. En slík hugsun er
einskonar óbyrja. Hún skapar ekki. Slíkt lítillæti í lífs-
kröfum gagnar þeim einum, er sökum bilaðra krafta fá
ekkert veitt sér. Undan algerðu óskleysi, fýsnaleysi grær
ekkert. Lífsspeki Austurlanda væri ekki til orðin, ef eng-
inn hefði, vitandi eða óafvitandi, óskað hennar. Loftur
er hér kominn á svipað sjónarhvel, sem blindi maðurinn,
er sagði við hann í upphafi leiksins: »F*egar eg lét af
8*