Réttur - 01.02.1928, Blaðsíða 116

118
GALDRA-LOFTUK
[Rjcttui
verðurðu vargur í véum í sjálfs þín sál og samkvæmt
sjálfs þín dómi. »Hið góða« í oss hefnir »hins illa« í
oss. Niðri í hjartarótum vorum hefst við sakaraðili, sem
hefnir brota vorra gegn siðrænum lögum. Frá þeim er
engum, hvorki þrælnum né konunginum, veitt undanþága.
Pað er harmsaga vor menskra manna, að vér gerumst
óhjákvæmilega brotlegir við lögmálið og þolum óhjá-
kvæmilega hegning fyrir slík afbrot, þótt engum ríkis-
lögum verði komið þar fram á hendur oss. Af þessu
leiðir annað: Skáldið segir að vísu, að hið illa geti náð
fullkomnun sinni. Á dönsku er slíkt orðað svo: »DetOnde
har sin Fuldkommenhed«. Er það orðalag skýrara, þótt
óljóst sé það á báðum tungum. Fullkomnun hins illa
virðist mér eigi geta merkt annað, en það sé einrátt, að
öll góðvild, samúð og samvizkusemi sé upprætt úr
mannlegum brjóstum. En slíkt tekst eigi, bæði af því að
við erum skapaðir úr illu og góðu, og af því að eigi er
þolað að tfanhelga hið heilaga, o: »hið góða< í mannin-
um. En fyrir utan mennina, »skugga raunveruleikans«,
sem skáldið kallar þá, lifir hið illa lífi sínu, ómeingað og
óblandað. Svo virðist mér skýra mega hugsanir skáldsins
og Galdra-Lofts.
Ferill og forlög Galdra-Lofts eru manngerð þessa
raunsanna skilnings á fjölmennum flokki breyskra manna.
Hið illa stendur honum (o: Lofti) nær en hið góða á
þann hátt, að hið illa í honum ræður framkomu hans,
en hið góða skapar sálarlíðan hans eftir *það, er hann
hafði rangskap framið. »Hið illa« fer á undan i athöfnum
hans og breytni. Hið góða í honum kemur eftir á í
samvizkubiti og — síðast — hugarsturlun. Honum fer
sem fálkanum, er drepur rjúpuna, en vælir sáran eftir á.
Skáldið gerir merkilega tilraun með leikkappa sinn. Hann
lætur Loft freista sjálfs sín »forherðingar«. »Fyrirgefning
hins illa er forherðing*, segir Loftur. Skáldið lætur hann
reyna að ná, að minsta kosti í bili, fullkomnun í hinu
illa. Fyrst ofurselur hann myrkrahöfðingjanum sál sína