Réttur - 01.01.1944, Qupperneq 9

R É T T U R
13
ar, að stofna lýðveldi á íslandi og álítur eðlilegast að til þess yrði
farin sú leið, að samþykkja fullmótaða stjórnarskrárbreytingu nú
þegar, enda þótt gildistaka slíkrar lýðveldissljórnarskrár kynni að
dragast enn um skamma stund. En þar sem ekki hefur náðst meiri-
hlutafylgi við þessa leið, mun Sósíalistaflokkurinn greiða atkvæði
með þeirri tillögu, er fyrir liggur, þar sem með henni er fyrri sam-
þykkt Alþingis gefið stjórnlagagildi o'g eftir er aðeins að kveða á
um formsatriði og gildistöku stjórnarskrárbreytingarinnar og getur
því ekki talizt, að með þessum hætti sé gefið neitt fordæmi um að
komast hjá kosningum, þegar stjórnarskrá er breytt.“
Milliþinganefndin í stjórnarskrármálinu, er skipuð var vorið
1942, var stækkuð um haustið, þannig að í henni voru voru nú 8
manns, tveir frá hverjuin þingflokki. Tók sú nefnd nú til starfa.
7. apríl 1943 var undirskrifað samhljóða nefndarálit þar sem
lagt var lil að lýðveldisstjórnarskráin gengi í gildi 17. júní 1944.
Sumarið 1943 hófst áróður gegn því að lýðveldi yrði stofnað,
nema áður liefði verið talað við konung, þannig að híða yrði með
málið þar til eftir stríð. Forusta Alþýðuflokksins og Alþýðuhlaðið
tók eindregna afstöðu gegn stjórnarskrárfrumvarpinu eins og það
var frá nefndinni með ákvæðinu um 17. júní, þrátt fyrir samþykkt
á þessu ákvæði.
Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn og Sjálfstæð-
isflokkurinn stóðu eindregnir að því að vilja samþykkja lýðveldis-
stjórnarskrána á þingi á árinu 1943, en Framsóknarflokkurinn vildi
bíða sem lengst, til þess að vita hvort hægt væri að fá Alþýðuflokk-
inn með. Voru nokkur átök um þetta, því ýmsum þótti málinu
stofnað í hættu, ef svo lengi væri dregið, sem Alþýðuflokkurinn
krafðist þá. Var meirihluti þingmanna staðráðinn í að skiljast ekki
svo við málið á haustþinginu 1943, að ekki væri tekin endanleg á-
kvörðun urn hvenær lýðveldisstjórnarskráin yrði afgreidd.
1. nóv. 1943 lýsti ríkisstjórnin því yfir að hún myndi framkvæma