Réttur - 01.01.1944, Blaðsíða 18

22
R É T T U R
blandað deilum um gerólík atriði, svo sem kjördæmaskipun o. fl.
Og með þessum liætti var hverjum einasta kosningabærum manni
í landinu sjálfu, án milligöngu nokkurra umboðsmanna, hvort
heldur á Alþingi eða þjóðfundi, falið að kveða á um, hvora stjórn-
skipunina hann vildi kjósa sér: Hvort hann vildi enn una erlendri
konungsstjórn, eða hvort hann vildi koma á því lýðveldi, sem ís-
lenzka þjóðin hefur um aldir þráð.
Þetta er svo einföld spurning, að henni getur hver einasti ís-
lendingur svarað orðskviðalaust. Og hverjum einasta íslendingi
ber að svara henni sjálfur og eigi fela neinum öðrum umboð lil
að svara henni.
Um þetta á þjóðin sjálf að taka úrslitaákvörðun en engir kjörn-
ir eða sjálfkjörnir fulltrúar, í hversu háum stöðum sem þeir kunna
að vera.
Þangað til ríkisstjóri undirrilaði stjórnskipunarlögin 15. des.
1942 og gerði þau þar með að hluta af stjórnarskrá íslenzka rík-
isins, gat menn greint á um, hverja aðferð skyldi við hafa í þessu.
Eftir það kemst enginn efi að, nema því aðeins, að menn vilji nú
gera nýja stjórnarskrárbreytingu til undirbúnings sambandsslitum
og lýðveldisstofnun. Afnema bæði 2. og 4. málsgr. 75. gr. stjskr.
og fjarlægjast þannig enn meir en áður þann hátt, sem frá upphafi
var hugsaður um afnám sambandslaganna, og útiloka beina þátt-
töku hvers einasta kjósanda í lýðveldisstofnuninni. Ef menn teldu
slíkt ráðlegt nú, yrði Alþingi fyrst að samþykkja j)að, svo yrði að
rjúfa þing og kjósa almennum alþingiskosningum, Alþingi koma
saman á ný og endursamjjykkja hin nýju ákvæði óbreytt og ríkis-
stjóri að staðfesta ])au. Því næst þyrfti að koma sér saman um
nánari kosningareglur til j)jóðfundar og kynni J)að að reynast full-
erfitt. Þá væri eftir að kjósa til j)jóðfundar almennum kosningum
um land allt, og væri ])ó enn eftir hið mikla starf j)jóðfundarins,
J)ar á meðal að kveða á um sambandsslit og lýðveldisstofnun. Þá er
jress að gæta, að svo kynni til að takast um kosningareglur lil ])jóð-
fundarins, eigi sízt ef þar ætti sæti óákveðinn fjöldi sjólfkjörinna
manna, að fulltrúar algers minni hluta landsmanna réðu úrslitum
á slíkum fundi.