Réttur - 01.01.1944, Qupperneq 42

46
RÉTTUR
að þeir hefðu bundizt samtökum um sjálfstæðismálið, skilnað við
Danmörku og stofnun lýðveldis á íslandi eigi síðar en 17. júní
1944.
Síðar lýsti ríkisstjórnin því yfir að hún myndi fylgja flokkunum
að þessu máli og hafa samvinnu við þá. Akveðið var að kalla sam-
an reglulegt þing 10. jan. og skyldi aðalverkefni þess vera að af-
greiða lýðveldisstj órnarskrána.
Forsprakkar Alþýðuflokksins og hinir fáu embættismenn, sem
tekið höfðu upp merki undanhaldsins í sjálfstæðismálinu voru nú
mjög einangraðir og fylgislausir með þjóðinni. Ilvar sem menn
kornu saman, voru menn á einu máli. Á fundum verkamanna, bænda
fiskimanna og annars starfandi fólks í landinu heyrðust bókstaflega
engar undanhaldsraddir. Undantekning var fundur í Stúdentafélagi
Reykjavíkur, þar sem undanhaldslið höfuðhorgarinnar var mest allt
saman komið. Það voru 50 menn og þó ekki nema fjórðungur
greiddra atkvæða.
Þegar þing kom saman lagði ríkisstjórnin fyrir Alþingi lillögu
til þingsályktunar um niðurfellingu sambandslaganna, er skvldi
bera undir þjóðaratkvæði. Ennfremur frumvarp það um lýðveld-
isstjórnarskrá fyrir ísland, er stjórnarskrárnefndin hafði sarnið.
Nefndir þær, sem fjölluðu um skilnaðar- og lýðveldismálið á
þingi tóku nú að leita samstarfs við Alþýðuflokkinn. Framsóknar-
flokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn féllust á að taka það ákvæði
út úr stjórnarskrárfrumvarpinu, sem kveður svo á að lýðveldis-
stjórnarskráin skuli taka gildi 17. júní. Hinsvegar lýstu þeir því
yfir að þeir mundu eftir sem áður fylgja því fast fram að Alþingi
skildi ákveða gildistöku þann dag að lokinni þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni.
Sósíalistaflokkurinn mótmælti þessu mjög eindregið og lýsti því
yfir að með þessu væru samtök lýðveldisflokkanna þriggja rofin og
(lýðveldisnefndin úr sögunni. Sýndu þeir fram á að það væri engan-
veginn hættulaust að falla frá því að ákveða gildistökudaginn. I
fyrsta lagi mundi slíkl hik af hálfu Alþingis gefa þeim öflum inn-
lendum og erlendum, sem leggja vilja stein í götu sjálfstæðis vors,
byr undir báða vængi og bjóða heim nýjum tilraunum til að þvinga