Réttur - 01.01.1944, Síða 81

R É T T U R
85
þá verður að endurskoða hið áætlaða framleiðslumagn, sem er
grundvöllur ákvæðisgreiðslanna, á ári liverju um leið og fram-
leiðslumagn vinnunnar eykst. Þetta varð einnig venja í Sovétríkj-
unum þegar eftir 1930.1 2 Og þetta olli engum vandræðum á meðan
aukning framleiðslumagnsins orsakaðist að mestu af nýjum véla-
kosti ,og þó voru hér á margir erfiÖleikar, þegar þurfti að aðhæfa
breytingarnar þannig, að hlutfallið raskaðist ekki milli verkalauna
í sundurleitum störfum eða iöngreinum. En endurbætur þær, sem
runnu frá Stakanoffhreyfingunni, skópu nýtt ástand og ollu þeim
furðulegu afleiðingum að töluverð röskun varð bæði á áætluðum
framleiðslukostnaði og fjárhagsáætluninni. Ekki hafði veriö gert
ráð fyrir þessum endurbótum í áætlununum. Jafnvel þótt þær ættu
óbeinlínis rót sína að rekja til nýrrar tækni, voru þær þó ekki
beint runnar frá nýjum vélakosti, heldur frá frumkvæði og fram-
takssemi verkamannanna sjálfra. Með hinum stighækkandi greiðslu-
bálki ákvæðisvinnunnar hækkuðu laun Stakanoffa mjög verulega;
og þegar hreyfingin breiddist út til fjölda verkamanna og orkaði
á vinnuafköst meöalverkamanns, varð afleiðingin sú, að allsherjar-
launin hækkuðu stórum úr því, sem ráðgert hafði verið, en hins-
vegar lækkaði ekki framleiðslukostnaöur á eind hverja, heldur
hækkaði hann. Margir Stakanoffar þrefölduðu eða jafnvel fjór-
földuðu tekjur sínar á nokkrum mánuðum. Stakanoff, sem fyrrum
hafði unnið sér fyrir 500 til 600 rúblum á mánuði, vann í septem-
ber 1935 „1000 rúblur á 18 vinnuvökum,“ og aðrir félagar hans
fengu 1000 til 1600 rúblur. Búsígin hafði áður haft í laun 300—350
rúblur, en hafði nú 1000 rúblur; Krívonoss hækkaði laun sín úr
400 rúblum upp í 900, Vínogradova sín laun úr 260 rúblum upp í
1200 rúblur,- m stund ríkti mikil óvissa með mönnum um það,
1 1 hálíopinberri skýrslu um ákvörðun fiamleiðslumælikvarðans segir, að
eiulurskoða skuli mælikvarðann í hvcrt skipti sem teknisk hreyting verði á
framleiðslunni, eða í hvert skipti sem mælikvarðinn verður úreltur eftir að
nýjar vinnuaðferðir eru innleiddar, og því ætti endurskoðun að fara fram
að minnsta kosti einu sinni á ári.“ (Sjá Hubbard, bls. 194). ,
2 Sjá skýrslu fyrsta þings Stakanoffa, 14. nóv. 1935; sjá einnig G. Fried-
mann, hls. 113.