Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 20

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 20
m NÁTT 0 RUF RÆÐINGURINN Sigurður á Barkarstöðum varð ásamt heimafólki sínu fyrstur rnanna var þessa hlaups. Skal nú um sinn íylgt hans frásögn, skriflegri og munnlegri. Sunnudaginn 15. janúar kl. 14,15 sá Sigurður heiman frá bæ sínum, að vatnsflóð kom æðandi út með Þórólfsfelli í li. u. b. 4 km fjarlægð austur frá bænum. Öllu lengra sást ekki upp eftir Markar- fljótsaurunum vegna dimmviðris. Frá rótum Þórólfsfells liggur 780 m langur varnargarður suðvestur á aurana. Hann var gerður 1946 til að bægja Markarfljóti frá farvegi Þverár út með Fljótshlíð, en þá leið hafði mikill hluti þess þá runnið um áratugi. Fleiri slíkir varnargarðar eru neðar á aurunum, allir til að beina vatni lrá Þverá og öðrum affallskvíslum Markarfljóts í Fljótið sjálft (1. mynd). Hlaupið beljaði yfir garðinn undir Þórólfsfelli á 400—500 m löngum kafla. Var frambrún þess þegar komin yfir hann, er Sigurður sá fyrst til þess. Það braut tvö skörð h. u. b. niður í rniðjan garðinn, annað 13 m hitt 9 m breitt. Vatnið, sem komst yfir garðinn, skall síðan á hinum neðri varnargörðum hverjum af öðrum. Þeir héldu allir, og rann hvergi yfir þá, svo að ekkert hlaupvatn kom í farveg Þverár fyrir neðan Háamúla. Ætla má, að það hafi aðeins verið lítill hluti hlaupvatnsins, sem komst yfir Þórólfsfellsgarðinn, og mikill meiri hluti þess hafi sveigt suður með garðinum og dýpstu álar þess fylgt farvegi Markarfljóts, eins og hann lá bæði fyrir og eftir hlaupið, í mörgum kvíslum um sunnanverða aurana. Þar flæddi hlaupið yfir allar eyrar á 2—3 km breiðu belti út með Langanesi. Báðar kvíslar hlaupsins komu saman aftur skammt fyrir ofan Markarfljótsbrú. Sigurður á Barkarstöðum gizkar á, að hlaupið hafi runnið yfir Þórólfsfellsgarðinn, eða skörðin í hann, í 10—15 mínútur, og kunni það þó að hafa verið skemur. En telja má, að þá væri hlaupið farið hjá og Markarfljót komið í samt lag, er það hætti að ná upp í skörðin. Um verksummerki jakaburðar í hlaupinu skrifar Sigurður: „Utan við Þórólfsfellsgarðinn var feikimikil jakahrönn, bæði jöknl 1 og lagnaðarís, sem hefur sópazt með flóðinu af svæðinu frá Merkurrana fram að garði, en á því svæði eru mikil ísalög.“ Stærsti jakinn, sem lá framan við Þórólfsfellsgarðinn eftir hlaupið, var nær kistulaga og mældist þeim feðgum Daða og Sigurði á Barkarstöðum 4 m lang- ur, 3 m breiður og 1,5 m hár.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.