Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1968, Side 32

Náttúrufræðingurinn - 1968, Side 32
140 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN gróðurfélagi mikið af grasvíði, geldingahnappi, vetrarhlómi og öðr- um steinbrjótum, og væntanlega eru þar margar lieiri tegundir. Kubbabergið í þessum heillegu spildum sver sig í ætt við efsta berglag Innstahauss. Enn fremur sýnir veðrunargerð melsins og staða visnaðra blómstöngla frá fyrra sumri, yfirleitt hornrétt upp úr sverðinum, að yfirborð spildnanna var flatt eða hallalítið fyrir hrun- ið. En þá eins og nú var öll austurhlíð Innstahauss snarbrött, og mun þar hvergi hafa verið gróin tó. Af þessum sökum er einsætt, að hrunstykkin með melagróðri á einni lrlið eru úr sjálfum fjalls- kollinum, enda er sams konar gróður þar uppi, ekki sízt tæpast á brotbrúninni. Ekki hefur þessum gróðri orðið verulega meint við byltuna, um 170 m fall. Um hvítasunnu þetta kalda vor skartaði vetrarblómið fegurstu krónum sínum þarna á urðinni engu síður en annars staðar. Brotsárið í Innstahaus og urðarbingurinn við rætur þess vitna um náttúruhamfarir af því tagi, sem nefndar hafa verið framhlaup, bergskriður eða bergskrið (á ensku rockslides) o. fl. nöfnum og eru hin allra stórkostlegasta tegund skriðuhlaupa: Stór spilda úr liörðu bergi brotnar úr fjallshlíð og skríður Iram í snöggu hlaupi. Brotsárið eða skriðflöturinn er oftast hvelfdur flötur, þverbrattur elst, en með minnkandi halla eftir því sem neðar dregur, og myndar enn fremur skál inn í hlíð eða brún fjallsins. Spildan skríður oft langt, jafnvel nokkra kílómetra, út á jafnlendi við fjallsræturnar og stundum nokk- uð upp á móti lialla. Þar hrúgast hún upp, sundurtætt í úl'na ttrðar- hóla. í hinu mikla og merka riti sínu „Skriðuföll og snjóflóð“ lýsir Ólafur Jónsson á Akureyri (1957) verksummerkjum eftir meira en 60 framltlaup, sem orðið hafa ltér á landi eftir ísöld, en að sjálfsögðu eru þar ekki nærri öll kurl komin til grafar. Fyrirbærið má heita algengt í blágrýtishéruðum landsins, en er mjög sjakUæft utan þeirra. Framlrlaupsurðirnar eru ævinlega mjög mishæðóttar, op þær sem eitthvað heita, bera langflestar nöfn sem enda á -hólar eða -hraun. Meðal stærstu og kunnustu framhlaupa eru Vatnsdalshólar hólarnir sem „hálfan dalinn fylla“ hjá Hrauni í Öxnadal og Hóla- hólar í Eyjafirði. Yfirleitt eru framhlaupin ltér á landi með miklum ellimerkjum og munu langflest vera frá ísaldarlokum og fyrstu árþúsundunum þar á eftir. En frá því er land byggðist og allt fram að hinu nýafstaðna
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.