Náttúrufræðingurinn - 1968, Page 58

166
N ÁTT ÚRUFRÆÐINGURINN
íram í hlaupinu í Markarfljóti og nam 1,5—2,5 milljónum m3.
Örlítið brot af þessu vatni, í mesta lagi fáeinir hundraðshlutar, mun
stafa af leysingu úr Steinsholtsjökli af völdum hrunorkunnar. (Slier-
man-hrunið var að vísu um fjórfalt orkumeira, en það umrótaði
jöklinum ekki neitt og fór auk þess fram í frosti). Um annað vatn,
sem nokkuð munar um, gat vart verið að ræða á leið Steinsholts-
hlaupsins ofan eftir jöklinum.
Aðalupptök vatnsins í Steinsholtshlaupinu hljóta að hafa verið í
Steinsholtslóni við jökulsporðinn. Urn aðrar vatnsbirgðir var ekki að
ræða á allri leið hlaupsins. Flatarmál lónsins var um 0,2 milljónir
m2 fyrir hlaup, en um dýpt þess vitum við ekkert. Ef meðaldýpi
var 10 m, sem ekki er neitt ósennilegt, og rúmmálið samkvæmt
því 2 milljónir m3, þá var þarna tiltækt nægilegt vatnsmagn í
Markarf 1 jótsh laupið.
En lónsstæðið ræstist alls ekki fram í hlaupinu, heldur varð vatns-
borð lónsins um 7 m hcerra eftir hlaupið en áður. Hlaupið hlýtur
því að hafa sópað með sér vatninu upp á móti halla og lónsstæðið
tæmzt að meira eða minna leyti. Samt stóð það aftur fullt af vatni
tveimur sólarhringum eftir hlaupið, þegar við flugum þarna yfir,
og var þá útfall Steinsholtsár úr því á sama stað og síðan hefur verið.
Tvenns konar ummerki í hlaupfarinu eru til vitnis um, að gust-
hlaupið var miklum mun vatnsbornara eftir en áður, er það hafði
tekið í sig Steinsholtslón.
(1) Eins og fyrr var sagt, skall hlaupið upp yfir Suðurhlíðar á
tveimur stöðum, svo að þar klofnuðu frá því smákvíslar, sem féllu
um slakka norður af. í eystra slakkanum (hæð 353 á 5. mynd), sem
er ofan við lónið og l'ast við rætur Rjúpnafells, voru engin merki
um vatnsrennsli, heldur lá þar há jakahrönn, og úr henni halði ber-
sýnilega hrunið — en ekki skolazt — jakaurð ofan bratta brekku
norður af í átt til Stakkholtsgjár. — En í ytri slakkanum, sem er upp
af vesturenda Steinsholtslóns, lágu jakar á stangli, og í brekkunni
norður af voru einhlít merki el'tir talsvert vatnshlaup ofan skorninga.
(2) Merkjanna eftir „útsog,“ þ. e. grunnan vatnsflaum |ivert niður
brekkur innan hlaupfarsins, gætti miklu meira fyrir neðan lónið
en fyrir ofan joað. hess konar merki fundust |dó einnig einhlít upp af
suðurenda lónsins og jafnvel enn ofar, og bendir það til, að nokkurt
vatnsmagn hafi verið í gusthlaupinu áður en jiað kom að lóninu.
Það vatn kann að hafa leyst úr jöklinum við hrunið.