Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 100

208
NÁTTÚRUFRÆÐINGURIN N
víða merki, að oft leikur um hana úrsvalur næðingur, enda er það
svipað og í heiðarfjöllum Mýrdalsins, eftir að komið er upp fyrir
400 m hæð.
Alfmikið og fjölbreytt fuglalíf er á Dyrhólaey og í kringum hana.
Mestan svip á fuglalífið setja sjófuglar, sem hreiðra sig þúsundum
saman í bjargveggjunum og dröngunum suður af eynni.
Gosmyndanir í Dyrhólaey
Oft hafði ég komið á Dyrhólaey og svo að segja daglega haft hana
fyrir augum. En það var þó f'yrst sumurin Í964 og 1965, að ég hóf
fyrir alvöru að rannsaka bergtegundir og berglagaskipan eyjunnar
í Jrví augnamiði að leysa þá gátu, hvernig hún hefði upphaflega
orðið til. Niðurstaðan af Jreirn rannsóknunr mínum er sú, að ég hef
sannfærzt um, að í aðaldráttum liefur myndun hennar orðið senr
næst á Jressa leið:
Dag nokkurn á síðasta eða næstsíðasta hlýskeiði lrinnar kvarteru
ísaldar, tók að ólga í hafinu, þar senr suðausturhorn Dyrhólaeyjar
er nú, og gufumekkir, er brátt breyttust í svarta öskustróka, stigu
upp af haffletinum. Neðansiávarsprungugos var lrafið á a. m. k.
600 nr langri sprungu, sem stefnir senr næst réttvísandi N-S. Þess
skal strax getið, að sú stefna er ríkjandi sprungustefna sunnan
Mýrdalsjökuls, a. m. k. frá Skógaheiði að Mýrdalssandi, samanber
Víkursprunguna, Gæsatinda, og Skógafjall.
Sennilegt er, eftir þeim ummerkjum, senr eru sýnileg, að fljótlega
Iiafi gosið færzt á þrjú eða fjögur gosop á sprungunni. Trúlega
lrefur ekki liðið á löngu Jrar til eyja skaut upp kollinunr, en enginn
getur nú um það sagt hversu stór hún varð né hver lræð hennar
lrefur verið. Helzt er að sjá, að gos Jretta hafi afdrei náð að verða
flæðigos og eyjan Jrví aðeins Idaðizt upp úr lausunr gosefnum.
Hennar biðu nær hin sömu örlög og ýnrissa systra lrennar síðar,
eins og Nýeyjar 1783 og Syrtlings 1965. Svo varð þó ekki, því að
sterklegir gígtappar úr frekar smákornuðu grágrýti höfðu myndazt
í gígunum, svo að átök haföldunnar lrafa ekki enn megnað að afnrá
þessi elztu gögn nnr sköpun Dyrhólaeyjar. Þessir gígtappar eru
Skerin, Stampurinn og Skorpunefið. Skorpunefið er eini tappirin,
sem eftir heldur nokkru af túffkápu sinni. Á hlið Jreirri er til norðurs
snýr, er lítil fylla eftir af túffi, en það er einmitt góð sönnun fyrir