Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 118

226
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
kunni að skola á land í öllum landshlutum. Því væri gott, að áhuga-
menn á Norður- og Austurlandi, sem þetta lesa, sendi Náttúru-
fræðistofnuninni eintök, ef þeir skyldu vei'ða varir við þessa tegund á
rekavið. Síðari tegundarinnar (Lepas fascicularis) er getið frá þremur
stöðum við Suðurland, og er í öllum tilvikunum tekið frarn, að
tegundin hafi verið algeng á fljótandi fjöðrum og/eða klóþangi.
Þá er tegundarinnar einnig getið frá tveimur stöðum við Norður-
iand, Skagaströnd og öðrum stað, sem ekki er nánar tilgreindur.
Eintökin frá Skagaströnd eru sögð liafa verið lest á bóluþang.
Lepas fascicularis hefur þá sérstöðu meðal helsingjanefja, að
cypris-lirfurnar festa sig oft á svo smáa hluti, sem fljóta við yfirborð
sjávar, að þeir myndu ekki geta lialdið dýrunum á floti þegar þau
eru fullvaxin. En úr því er bætt á þann hátt, að þegar dýrin liala
náð haldi á einhverju flotholti, taka sementskirtlarnir að gefa frá
sér írauðkennt efni, sem smám saman verður að kúlu með sammiðja
lögurn og loftbólum. Þessar frauðkenndu kúlur nægja út af fyrir sig
til að halda dýrunum á floti, og oft sitja meira að segja fleiri dýr
á siimu kúlunni. En á eða inni í þessum flotkúlum er samt oftast
liægt að finna J)á hluti, sem lirfurnar hafa uppliaflega fest sig á.
En þeir eru dýrunum lífsnauðsyn meðan frauðduflið er að myndast.
A öðrum tegundum lrelsingjanefja þjóna sementskirtlarnir aðeins
því idutverki að gefa frá sér efni, sem límir dýrin við hlutina,
sem þau hafa fest sig á.
III.
Á árunum 1964—1966 vann annar okkar (A. I.) að samanburðar-
rannsóknum á fæðu íslenzkra máfa. í sambandi við þær rannsóknir
gerðist sá óvænti atburður, að hjá máfum, sem voru skotnir haustið
1965 í Sandvík sunnan á Reykjanesskaga (skammt austan Reykja-
nesvita), voru helsingjanef allþýðingarmikill fæðuliður. Þetta kom
mjög á óvart, því að í norðlægum höfum er yfirleitt ekki slík mergð
þessara dýra, að þau skipti máli sem fæða fugla eða fiska. Meðfylgj-
andi tafla (tafla I) gefur góða hugmynd um hlutdeild helsingjanefja
(Lepas spp.) í fæðu máfa, sem skotnir voru í Sandvík í október—
desember 1965. Taflan sýnir, að fjöldi máfa, sem Iiafa neytt hels-
ingjanefja, fer vaxandi fram til 18. október og er þá kominn upp