Samvinnan - 01.03.1929, Blaðsíða 26

20
SAMVINNAN
selst, og gróðinn verður því smávægilegur. Ef til vill gæti
hann selt 1000 flöskur og fengi 10000 kr. í aðra hönd.
Þá lækkar hann verðið niður í eina krónu. Nú getur
hann selt 100000 flöskur og fær þá 100000 kr. í aðra
hönd. Þetta stafar af því, að við svona lágu verði gat all-
ur þorri manna keypt af honum. Þetta er sameiginlegur
hagnaður hans og neytandanna. En setjum nú svo, að
þetta hvetji hann til þess að lækka verðið enn niður í
40 aura fyrir flöskuna. Hvemig fer þá? Fjöldi sjúklinga
er takmarkaður, og menn drekka ekki ölkelduvatn sér til
gamans yfirleitt, svo að salan eykst ekki svo mjög, sem
hann bjóst við. Ef til vill myndi hún tvöfaldast, svo að
hann seldi nú 200000 flöskur, en fyrir það fær hann ekki
nema 80000 kr. Við þetta bregður honum í brún, og hann
hækkar verðið óðara aftur, þangað til hann kemur að því
verði, sem margfaldað með flöskufjöldanum gefur hæsta
útkomu. Það verð yrði hér 1 kr., og þá er gróðinn mestur.
Rangt væri að álykta sem svo, að einkasalinn sæktist
eftir því verði, sem gerði honum kleift að selja vöru sína
alla, t. d. allt vatn lindarinnar, sem nefnd var. Gerum
ráð fyrir, að hann fái 300000 lítra. Honum kemur ekki til
nugai’ að reyna að selja þá alla. Til þess yrði hann ef til
vill að lækka verðið niður í 10 aura. Andvirðið yrði þá að-
eins 30000 kr. Auðvitað heldur hann því verði, sem veitir
mestan arð, það var 1 kr., sem samsvarar 100000 lítra
sölu. Þá 200000 lítra, sem ekki seljast, lætur hann renna
ieiðar sinnar. Af sömu ástæðu var það, eftir því, sem
sagt er, að bóksali lét einu sinni ónýta fjöldamörg eintök
af stóru frönsku alfræðibókinni (eftir Diderot, d’Alem-
bert o. fl). Og af sömu orsökum lét Austur-Asíufélagið
brenna ailmikið af kryddforða sínum, þegar uppskera var
mikil. Það var til þess, að geta hagnazt því meira á því,
sem eftir var. Ef vínyrkjumenn í Suður-Frakklandi hefði
getað komið sér saman um slíkt 1906 og 1907, myndi
þeir ekki hafa hikað við að gera það.
Nú á tímum nota einkasalar þó ekki svo hrottalegar
nðferðir. Þeir spilla ekki afurðunum, sem um of eru,