Samvinnan - 01.03.1929, Side 49

S A M V I N N A N
43
4. Þeir t i 1 b ú a vörumar til neyzlu; hreinsa
þær, t. d. kom og kaffi, sníða föt o. s. frv.
Þetta eru álitlegir kostir, en þá er þess að gæta, hvað
þeim fylgir. Af ýmsum orsökum, ekki sízt þeirri, að kaup-
mannsstaðan er hæg og róleg, eru þessir milliliðir víðast
hvar fleiri en.þörf krefur, sérstaklega smákaupmenn.
Kaupmenn voru 972793 í Fi'akklandi árið 1866, en
1906 voru þeir orðnir 2068620. Fjöldi þeirra hafði meira
en tvöfaldast á 40 árum, en fólkinu ekki fjölgað nema
um 3%. Gerum ráð fyrir, að allir þessir kaupmenn ásamt
heimafólki sínu sé 8 miljónir manns; þá verður niður-
staðan sú, að fimmti hver maður þjóðarinnar er kaup-
sýslumaður. Og þó er síður en svo, að Frakkland sé
mesta verzlunarland jarðarinnar. Afleiðingar þessara
hluta eru auðsæjar, ekki aðeins á afkomu Frakklands,
heldur einnig stjómmál þess og menningu. Þessir smá-
kaupmenn fylla smáborgaraflokkiim, ásamt handiðna-
mönnum, sem einnig selja almenningi vöru sína og vinnu.
En áhrifa þessarar stéttar gætir mjög í sögu Frakklands.
Fyrir 30 árum var eitt brauðgerðarhús á hverja 1800
íbúa í París, en nú er eitt á hverja 1300 og í sumum
borgum ennþá fleiri (eitt á hverja 500 íbúa í Lyon og
eitt á hverja 380 í Saint- Etienne). Og hvað leiðir af
þessu? Hvert kílógramm brauðs er selt 10 sentímum
hærra framleiðslukostnaði — og er þá miðað við það verð,
sem samvinnubrauðgerðimar geta selt fyrir. Brauðneyzl-
an í Frakklandi er að meðaltali 550 grömm á mann, árs-
neyzlan því yfir 7 miljarða kílógramma. Tíu sentíma verð-
hækkun á hvert kílógramm, vegna of margra milliliða,
nemur því 700 miljónum franka á ári, og sá skattur
leggst á alla þjóðina. Og hann er á brauðmatnum einum.
Að vísu sleppa þeir við hann, sem baka heima, en þeim
fækkar stöðugt. Ef þetta væri athugað um allar neyzlu-
vörur, myndi það sannast, að þessi milliliðakostnaður er
að minnsta kosti tvisvar sinnum meiri en allar
skattgreiðslur til ríkissjóðs. Bæði jafnaðar-
menn og hagfræðingar ei*u sammála um þennan mein-