Samvinnan - 01.03.1929, Blaðsíða 69

SAMVINNAN
63
aðfinnsluvert, þó að hár arður sé greiddur, ef hann staf-
ar af því, að samsteypunni hefii’ tekizt að bæta skipulag
framleiðslunnar og lækka verðið meir en hægt er að
gera annai’s staðar. Stafi hagnaðurinn aftur á móti af ein-
ræði samsteypunnar, gefur hann tilefni til fullrar gagn-
rýni.
Hringar.
Þrátt fyrir þær illu afleiðingar, sem samsteypumar
hafa í för með sér, gera þær þó óneitanlega neytöndun-
um stundum nokkurt gagn. En öðru máli gegnir um hríng-
ana1). Sá óhagur, sem neytendurnir allajafnan hafa af
þeim, vegur nærri æfinlega meir en í móti þeim hagnaði,
sem einstaka sinnum getur verið um að ræða. Eins og
kunnugt er, er einkenni hrínganna það, að þeir skipta
markaðinum hlutfallslega milli þeirra aðila, sem að hon-
um standa og ráða þannig verðlaginu. Hvert fyrirtæki
innan hringsins heldur þó eftir sem áður sjálfstæði sínu
að miklu leyti. Hringar, sem ákveða söluverð, verða auð-
sjáanlega að miða það við hæfi þeirra fyrirtækja, sem
verst eru rekin. Verðinu er þá haldið svo háu, að þau
fyrirtækin, sem verst ganga, geti borið sig. Af þessum
ástæðum verður hagnaður þeirra fyrirtækja, sem bezt eru
rekin, oft mjög mikill, en jafnframt dregur úr samkeppn-
inni, og getur jafnvel farið svo, að hún hverfi að fullu.
Er þá um leið brott numin hvötin til verklegra umbóta
og breytinga í verzlun. Stofnun hringa hefir því svo að
segja æfinlega verðhækkun í för með sér og er því yfir-
leitt neytöndum varanna til tjóns. Þó er vert að benda
á það, að hringamir geta komið á nokkurri skipulagsum-
bót með því að selja sjálfir vörur sínai’ og þannig unnið
þjóðfélaginu gagn, frá almennu, hagfræðilegu sjónarmiði.
Taki starfsemi hrings þá stefnu, sem nú er lýst, þok-
ast hann meir og meir í áttina til þess að vera samsteypa,
og verður það oft að lokum.
þýðing enska orðsins „cartel“.
pýð.