Samvinnan - 01.03.1929, Side 36

30
SAMVINNAN
kennileg-u og hátíðlegu siðir, sem voru því samfara, að láta
af hendi eignir sínar (t. d. afhending eigna (m a n c i-
p a t i o) í rómverskum rétti). Einkennilegt er, að í fom-
öld virðist það hafa verið venjulegra að gefa af eignum
sínum en selja. Ef til vill hafa viðskiptin þróast fram af
slíkum gjö.fum og endurgjöfum.
í fyrstu mætti svo virðast sem viðskiptin hlyti að
hafa verið undanfari verkaskiptingarinnar, af því að eng-
inn hefði getað lagt stund á eina sérstaka atvinnugrein,
án þess að fá þörfum sínum fullnægt með aðstoð annara
manna. Þessu hélt Adam Smith fram. En sennilega er það
ekki rétt. Verkaskiptingin hefir öllu heldur verið undan-
fari viðskiptanna; hún gat hæglega átt sér stað án við-
skipta, þar sem heimilið eða ættstofninn var sameignar-
félag. En hins vegar er erfitt að hugsa sér viðskipti að
nokkru ráði án verkaskiptingar,' þ. e. a. s., án þess að
menn skipti að einhverju leyti með sér störfum við fram-
leiðsluna1).
Á fyrsta stigi iðnskipulagsins, heimilisiðnaðar-
tímabilinu, koma viðskipti ekki til greina. Hvert heimili
er þá sjálfstæð heild, sem hefir allt af sjálfu sér. Heim-
ilismenn sjálfir og þrælar vinna allt, sem vinna þarf, og
fylla allar þarfir heimilisins. Ef til vill fara fram stöku
sinnum kaup á útlendri vöru, sem útlendir kaupmenn
flytja með sér, svo að segja mætti, að millilandaverzlun,
sé fyrsti vísir að viðskiptum manna í milli. Reyndar er það
nafn full-viðamikið um svo fátíð og smávægileg við-
skipti.
1 fyrstu hefir þetta verið af tilviljun og handahófi,
en smátt og smátt orðið tímabundið, og þá koma upp
markaðir á landamærum og í umhverfi víggirtra
borga.
Á gildistímunum eru viðskiptin orðin nauðsyn vegna
verkaskiptingarinnar. Þá fara þau eingöngu fram innan
a) Sjá nánar um þetta efni Entsteliung der Volks-
wirtschaft eftir Biicher.