Samvinnan - 01.06.1973, Blaðsíða 40

Sögulegir kastalar setja svip á landslagið við
Jangtze-ána. Sagt er, að á þriðju öld eftir
Krist hafi ríkisarfi varizt valdarœningjum i
þessum köstulum.
stuttu vísuorðum, sem hann beindi til Tú
Fús eitt sinn er þeir rákust hvor á annan
uppi í fjöllunum. Um 745 tók Lí Pó lser-
dómspróf sitt í taófræðum — en það gerði
ekki miklu meiri kröfur en gamaldags
fermingarlærdómur, en hafði talsvert
meira hagnýtt gildi þjóðfélagslega séð.
Með prófskírteinið við beltisstað, silki-
húfuna á höfðinu og gullhringinn á fingri
sneri Lí Pó eftir þriggja ára fjarveru aft-
ur til fjölskyldunnar, án þeirrar tilfinn-
ingar, að hann kæmi algerlega tómhent-
ur inn úr dyrunum eftir dvölina í höfuð-
staðnum. Hann hafði gifzt á nýjan leik,
en sá hjúskapur varði skammt. Þau skildu
í sátt og samlyndi, og skömmu síðar gifti
hann sig í þriðja sinn stúlku nokkurri frá
Lú. Með henni eignaðist hann þau börn,
sem hann fjallar um á svo hrífandi hátt
í kvæðinu „Til tveggja lítilla barna í um-
sjá annarra".
Blómaskeið
Þegar sama ár hélt hann áfram flakki
sínu, og á tímabilinu milli 745 og 753
reikaði hann um Hónan-hérað með smá-
útúrdúrum til Sjantung og byggðanna í
kring. Þar hittust Lí Pó og Tú Fú aftur —
að líkindum i síðasta skipti. Þegar Tú Fú
tók sig skömmu síðar upp til að freista
gæfunnar á nýjan leik í höfuðstaðnum,
samdi Lí Pó skilnaðarkvæði, en síðan
urðu bréfaviðskipti næstum því eintal frá
hendi Tú Fús. Það kann að vera, að Lí Pó
hafi verið alltof upptekinn við að skrifa
þakkarkvæði til fólks, sem hann þarfn-
aðist til að geta dregið fram lífið, en
einnig má vera, að hann hafi litið á þenn-
an vináttukveðskap sem eins konar bréfa-
skriftir, sem annars voru iðja, sem hann
fékkst eins lítið við og hann gat.
Árin milli 745 og 753 voru mesta blóma-
skeið Lí Pós sem skálds. Æskan var að
baki og hinar mestu eldraunir framund-
an, samkvæmt öllum sólarmerkjum; frjó-
samur jarðvegur fyrir þennan mikla og
athyglisverða hæfileikamann. Flest hinna
frægu kvæða hans urðu til á þessum
tima. Um 751 tók hermennskuljóðagerð
hans að þroskast — með dekkra tón en
áður: skáldskapur sem ekki lengur veg-
samar stríðið — en snýr sér gegn því i
sársauka. Frá sama tímabili er einnig
hin fagra „samræming“ gamallar ballöðu
sem í hinum nýja búningi Lí Pós fékk
heitið „Hættuför í Szechwan". Því hefur
oft verið haldið fram, að Lí Pó hafi með
kvæði þessu viljað vara keisarann við að
flýja úr höfuðstaðnum, þegar ráðizt var
á hann árið 755. En það kemur ekki til
greina, þar sem kvæðið kemur þegar fyrir
í safni einu frá 753. Það gæti vafalaust
hafa orðið Lí Pó að liði síðar, ef hann
hefði getað sannað hið gagnstæða, en því
fór verr — í þetta skipti varð staðreynd-
um ekki hnikað.
FjórSa hjónabandiS
í lok ársins 753 kvæntist Lí Pó i fjórða
og siðasta sinn ungri konu af góðri ætt,
hinni áhrifamiklu Tsúng-ætt. Eftir
skamma hríð, tók hann sér aftur förustaf
í hönd.
Vorið 754 kynntist hann Wei Haó við
heimsókn til Jangchow, og það urðu mik-
ilvægir fundir, þvi að Wei Haó varð á
vissan hátt Boswell Lí Pós; það er einkum
honum að þakka, að við vitum það sem
við vitum um líf Lí Pós. Wei Haó varð
eins og svo margir aðrir fyrst og fremst
fyrir áhrifum af augum Lí Pós. „Auga-
steinarnir leiftruðu“, skrifaði hann síðar.
„Þeir eru geysimiklir eins og augun í
soltnu tígrisdýri. Þegar hann var sæmi-
lega til fara gat hann litið mjög glæsilega
út, þvi að skömmu síðar tók hann við
taóistaskírteini sínu og bar hina grænu
silkihúfu á höfðinu með miklum virðu-
leik. Stundum tók hann söngfuglana
smáu, Shaó-jang og Chin-líng, með í
skemmtiferðir sínar, og þar sem hann
kom ríðandi á stoltum gæðingi sínum
með fagrar vinkonur í föruneyti komu
tignarmenn staðarins ávallt út til að
hitta hann — nokkrir borguðu meira að
segja til að fá að kynnast honum. Þegar
hann hafði svo drukkið nokkrar flöskur
af víni og var orðinn alldrukkinn, lét
hann hestasvein sinn gjarna leika tón-
listina við „Hafsins bláu bylgjur“. Og það
var sama hversu misheppnað samkvæmið
var: Frá því augnabliki, sem Lí Pó tók
stjórnina í sinar hendur, var stemningin
í lagi“.
Það var ekki svo slaklegt af lítilmótlegu
skáldi án stöðu og fastra tekna!
Þannig reikaði Lí Pó um í hinu stór-
brotna kinverska landslagi, þegar hann
fékk fyrst veður af hinni miklu uppreisn
gegn keisaranum.
An Lú-sjan
Þegar Hsuan-tung á efri árum ættleiddi
fyrrverandi munaðarleysingja frá einu af
úthéruðum Kina í Mansjúríu, bjó hann
sér óvitandi sitt eigið fall.
Undarleg örlög höfðu aflað þessum
munaðarleysingja sætis í fremstu röð við
hirðina í Ch’ang-an. An Lú-sjan, sem var
hálfur Indóevrópumaður og hálfur Tyrki
að ætt, var tekinn til fanga á barnsaldri í
bardögunum i Mansjúríu og seldur kin-
verskum landamæraherforingja. Síðar
varð hann hermaður í kínversku herjun-
um og varð er fram liðu stundir frægur
herstjórnandi. í krafti þess varð hann
handgenginn keisaranum.
Hann var akfeitur, en varð aldrei
svarafátt, ef hann varð fyrir aðkasti.
Þegar Hsuan-tung benti einhverju sinni
á hina miklu ístru hans og spurði í
spaugi, hvað hann geymdi í henni, svar-
aði An Lú-sjan án hiks: „Ekkert nema
rautt hjarta“.
Bæði keisarinn og ástkona hans, T’aí-
chen, höfðu miklar mætur á þessum hjá-
kátlega manni, og árið 751 létu þau reisa
skrautlega höll, sem honum var gefin
ásamt öllum þeim sérréttindum, sem báru
konunglegum fursta. Samt sem áður
greip An Lú-sjan til vopna gegn hinum
föðurlega velunnara sínum, og átylluna
fann hann í lifnaðarháttum sjálfs keis-
arans.
Rúmlega sextugur varð keisarinn ást-
fanginn af ástkonu eins sonar síns —
T’aí-chen sem áður er getið. Keisarinn lét
flytja hana eins fljótt og auðið var til
eigin kvennabúrs, og það leið ekki á löngu
áður en hún hafði svipuðu hlutverki að
40