Andvari - 01.08.1961, Qupperneq 5

BIRGIR THORLACIUS:
FRÁ HAWAII
í júriímánuði 1960 vorum við dr. Þorkell Jóhannesson á ferð á Hawaii í
boði Bandaríkjastjórnar og áttum þá meðal annars tal við háskólarektorinn þar.
Grunaði inig sízt, er þeir rektorarnir ræddu um framtíð háskóla sinna og önnur
hugðarefni, að vini mínum dr. Þorkatli væri skammtaður svo naumur tími til
sinna nriklu verkefna sem raun er á orðin.
Háskólinn á Hawaii stendur í útjaðri Honolulu, þar sem landið er farið
að hækka til fjallsins. Þegar okkur bar þar að garði, var fjöldi æskumanna á
stéttum, grasflötum, í göngurn og anddyri aðalbyggingar háskólans. Þar mátti
sjá fólk af ýmsu þjóðerni, því að þetta voru fimm þúsund námsmenn frá ýms-
um löndurn Asíu, Hvrópu og Ameríku að innritast á sumarnámskeið. Þarna
voru hörundsbjartir Norðurálfumenn, Indverjar með dulspeki árþúsunda í
augum, skáeygir og gulleitir Japanir og Kínverjar, Filippsevja- og Kóreumenn
og fulltrúar Suður- og Norður-Ameríku, — og þó er eins og í andlit heimamanna
á Hawaii séu mótuð öll helztu einkenni þessa sundurleita hóps. Að horfa yfir
þennan flokk var eins og að sjá í svip upptök þeirra strauma, sem hafa myndað
og mótað íbúana á Hawaii eins og þeir eru í dag.
Hawaii-eyjar eru myndaðar af eldgosum á óralöngum tíma og enn vakir
eldurinn og gerir vart við sig. Fjöllin eru sum geysihá, svo há, að á hæstu tind-
um festir snjó, svo sem á Mauna Kea, en Mauna Kea þýðir Hvíta fjall. Mauna
Kea er 4000 metra hátt yfir sjó, en ef mælt væri frá sjávarbotni myndi fjallið
vera hið hæsta í heimi. Dýpi sjávarins er þarna 6000 rnetrar. Næst eyjunum er
þó víðast grunnsævi innan við kóralrif, sem halaldan brotnar á. Drifhvítur brirn-
hringur liggur um hverja ey í dinnnbláum sænurn. Utan við kóralrifin er hyl-
dýpi og þar morar af hákörlum. En innan við rifin er sléttur sjór að kalla.
Hákarlarnir hætta sér ekki inn fyrir kóralrifin, og þarna eru hinar ákjósanleg-
ustu baðstrendur.
Menn kann að furða á því í fyrstu, að ef spurt er, hve Flawaii-eyjar séu
margar, þá vilja svörin verða nokkuð misjöfn. Sumir segja 20, aðrir 23 og enn
aðrir 50. Stafar þetta af því, að ekki liggur í augum uppi, hvað á að kalla eyjar
og hvað einungis hólma eða kóralrif. En aðaleyjarnar eru átta, þar af sjö