Andvari - 01.08.1961, Blaðsíða 8

102
BIRGIR THORLACIUS
ANDVARI
með frumstæðum steinöxum og gerðu sér báta, reistu húsgrindur úr timbri og
þöktu þær grófu grasi. Slík grashús em ekki lengur notuð, en gerðar hafa verið
nákvæmar eftirlíkingar þeirra og má t. d. sjá slíkt liús í Bishop-safninu í Hono-
lulu, sem er fullkomnast safna um þjóðminjar frá Suðurhafseyjum. Hawaii-
menn stunduðu einnig landbúnað af atorku. Þeir ræktuðu jurt, sem kallast
Taro, — á íslenzku filseyra (Colocasia antiquorum), og úr rótarhnúðum jurtar-
innai bjuggu þeir til einskonar stöppu, sem á þeirra máli heitir ,,poi“. Þessi
matur, ásamt fiski, var aðalfæða eyja-manna. En einnig ræktuðu þeir svokölluð
„kínversk jarðepli", en það er rótarávöxtur, sem ekkert á skylt við jarðepli. Enn-
fremur neyttu þeir brauðaldina, og svin höfðu þeir, hunda og hænsni, og var
allt notað til fæðu, — einnig hundarnir. Taro-stappan var mjög fitandi, enda
töldu höfðingjar eyjanna, karlar sem konur, það sjálfsagt og tákn um veldi og
velmegun að vera sem allra feitastir, og þótti eftirsóknarvert að verða 300 pund
á þyngd. Karlmenn stunduðu landbúnað og fiskveiðar, en konur bjuggu til
ábreiður og klæðnað úr berki mórberjatrjánna. Börkurinn var lagður í bleyti
og barinn í þunnar lengjur. Hlutverk kvennanna í daglegum störfum í hinu
foma samfélagi á Hawaii var engu þýðingarminna en karlmannanna, og þær
voru sumar hverjar álíka valdamiklar og hinir ráðamestu höfðingjar.
Eljusemi og listfengi hinna fornu Hawaii-búa speglast sennilega einna
bezt í hinum undurfögru fjaðrahjálmum og fjaðraskikkjum, sem gerðar voru
handa konungum þeirra og öðrum höfðingjum. í þær þurfti litríkar fjaðrir af
þúsundum smáfugla. Fuglunum var náð lifandi. Aðeins vissar fjaðrir, örfáar,
voru teknar af hverjum fugli, og honum síðan sleppt aftur. Síðan voru hinar
litfögru smáfjaðrir felldar saman í dýrindis skikkjur, sem entust óralangan tíma
og halda litfegurð sinni og bera vitni um ríka fegurðartilfinningu og ótrúlega
elju. Svipaðar skikkjur voru einnig gerðar sums staðar í Suður-Ameríku, og má
sjá sýnishorn af þeim í söfnum á Spáni, en fjaðraskikkjurnar á Hawaii, sem
varðveittar eru í Honolulu, virtust mér enn fegurri á að líta.
En lífið á Hawaii var ekki eintómt erfiði. Hawaiibúar hafa alla tíð verið
miklir sundmenn, og þar var og er sú list leikin við strendur að svnda eða fara
á báti út undir kóralrifin, stíga þar á fjöl, sem er eins og breitt skíði, og láta
hvítfyssandi, glóðvolga ölduna bera sig upp að ströndinni. Er engu líkara en
þessir brimreiðarmenn renni sér með ofsahraða í bláu hveli öldunnar, sem fvrr
eða síðar brotnar um þá og fleygir þeim af skíðinu. Heimamenn eru leiknir í
þessari íþrótt, en aðkomumenn fá marga kaffæringu, þrátt fyrir góða tilsögn,
áður en þeim lærist að stíga ölduna og stýra undan brotunum um stund. En
svo lokkandi er þessi leikur og tilbreytingaríkur, að menn una við hann dag-
langt og dögum saman, inilli þess sem þeir hvílast í sólbökuðum sandinum, sem