Andvari - 01.01.1956, Side 32

28
Guðmundur Gíslason Hagalín
ANDVARI
Sigurður Eggerz hafði verið kosinn á þing utan flokka í
Vestur-Skaftafellssýslu árið 1911. Hann hafði hneigzt að stefnu
Landvarnarmanna, og varð hann nú ráðherra í stað Hannesar
Hafstcins. Stjómarskrárfrumvarpið frá árinu áður var samþykkt
óhreytt, en til þess að sjá við lekanum um íhlutun Dana um
það, hvar íslenzk mál skyldu lögð fyrir konung, var ákveðið að
samþykkja stjómarskrána með fyrirvara. I fyrirvaranum var lögð
áherzla á, að konungsúrskurður sá, sem boðaður hafði verið um
þetta efni, væri íslenzkt sérmál. Orðalag fyrirvarans olli miklum
deilum á þinginu. Komu frarn þrjár tillögur mismunandi „loðn-
ar“. Sú skeleggasta var frá Jóni Jónssyni á Hvanná, og greiddi
Benedikt Sveinsson henni atkvæði við þriðja rnann. Annars hafði
liann algera sérstöðu í málinu í heild. Hann taldi fyrirvarann
gagnslausan. Hann gæti ekki breytt þegar auglýstum vilja kon-
ungs. Ef fyrirvarinn yrði að nokkru hafður, mundi konungur
neita að staðfesta stjórnarskrána. Þar með væri málinu siglt í
strand, og ráðherra yrði að segja af sér. Þessu mundu fylgja
nýjar deilur við Dani, en nú væri skollin á heimsstyrjöld og
hættulegir tímar fram undan. Sagði Benedikt meðal annars 1
þingræðu:
„Oss íslendingum er betra að eiga í engum brösurn við út-
lent vald að nauðsynjalausu, allra sízt þegar lítið er í aðra hönd.
Á þessurn stórháskatímum er bezt að fara varlega og eiga ekki
undir vafasömunr afdrifum.”
Það var eindregin skoðun Benedikts, að fresta bæri afgreiðslu
málsins að þessu sinni, og greiddi hann einn allra þingmanna
atkvæði gegn stjórnarskrárfrumvarpinu. Voru þeir sammála um
viðhorfin, hann og Einar Benediktsson, sem skrifað hafði greinar
um þcssi efni í Ingólf.
Ráðherra tók fyrirvarann upp í tillögu sína um staðfestingu
hinnar nýju stjórnarskrár. Varð nokkurt þóf um málið í ríkisráði,
og endalok þess urðu þau, sem Benedikt Sveinsson hafði sagt
fyrir. Frumvarpið fékkst ekki staðfest með þeim skilyrðum, sem
Alþingi hafði sett. Sigurður Eggerz baðst þá lausnar. Sú ákvörð-