Andvari - 01.01.1956, Blaðsíða 38

34
Guðmundur Gíslason Hagalín
ANDVARI
frá 1908, að samkvæmt þessu ætti ekki fiskveiðaréttur Dana í
landhelgi íslands að falla niður, þó að þeir létu af landhelgis-
gæzlu. Skírskotaði hann til hins gamla kjörorðs, sagði, að nú
ætti ísland ekki lengur að vera fyrir Islendinga, heldur fyrir
Dani og Islendinga. Hann vék að ýmsum smærri ágöllum, en
lagði loks áherzlu á hin ströngu uppsagnarákvæði samningsins.
Einkum þótti honum það ákvæði varhugavert, að 75% atkvæðis-
bærra manna skyldu þurfa að taka þátt í þjóðaratkvæðagreiðslu
til þess að uppsögn gilti. Þegar tekið væri tillit til sjúkra manna
og fjarverandi og svo þeirra, sem væru áhugalausir um úrslit,
þyrfti örh'till andstæður minnihluti ekki annað að gera cn sitja
heima til þess að koma í veg fyrir uppsögn laganna. Hann gat
þess einnig, að þó að meirihluti kynni að samþykkja frumvarpið,
gæti minnihluti haft rétt fyrir sér. Hann taldi allt of stuttan
þann tíma, sem kjósendum væri ætlaður til að kynna sér frum-
varpið, sagði, að raunar lægi ekkert 4. I heiminum væm að verða
straumbrigði, sú stefna að verða ríkjandi, að hver þjóð réði sér
sjálf. Svo mælti hann orðrétt:
„Það væri beint brot á stefnu tímans, ef íslendingar fengi
ekki fullkomið vald yfir sínu landi, afarkostalaust. Þeir fá það,
ef þeir hafa dug og drengskap til að krefjast þess.“
Loks minnti hann á yfirlýsingu llokks síns frá 22. apríl og
sagði, að í frumvarpinu væri síður en svo um að ræða hreint
konungssamband.
Þeir, sem vom á þingpöllum, þegar Benedikt Sveinsson flutti
þessa ræðu, munu vart gleyma látbragði hans, svip hans og
rödd. Þarna stóð hann teinréttur, svipurinn þungur, festulegur
og hreinn, röddin hreimmikil, heit og svo sem lítið eitt sár.
Einn stóð liann að þessu sinni — og nú sem andstæðingur þess
manns, sem lengst hafði sótt fram við hlið hans á vettvangi
baráttunnar fyrir réttindum Islands. Það mun ekki hafa verið
lionum sársaukalaust. En liann dirfðist ekki að eiga neitt á hættu,
þar sem um var að tefla sjálfstæði íslendinga.