Andvari - 01.01.1956, Blaðsíða 103

andvari
Biskupskjör á íslandi
99
Hróarskeldu og í öðru bréfi lians hinn 14. marz 1524 í Gottorp
og í dómi Höskuldar biskups í Stafangri og tíu annarra hinn 9.
ágúst sama ár.
í kjörbréfi Jóns stendur þessi markverða klausa: Svo og er
það gamall og góður landsins vani, að eftir biskupa fráfall gjörist
almennilegur kennimannafundur innan biskupsdæmis og að
útveljist einn vel myndugur mann í stað þess, sem frá fallinn er,
og þann sami fram sendist til almennilegs kapitula beilagrar
Niðaróss kirkju, bvar vér vitum, að kosningurinn að lögum til
heyrir.
Hér kemur þá fram, að um málamiðlun sé að ræða milli forns
landsins vana og áskapaðs réttar Niðarósskapitula.
Þessi tvískinnungur er úr sögunni með tilkomu ordinanziu
Kristjáns konungs þriðja og siðaskiptunum, er kosningarvald er
falið prestum stiktisins.
Samt gætir Ogmundur biskup allra formsatriða, er hann
snerta, er hann biðst lausnar 1539 og afhendir stólinn Gizuri
Einarssyni í hendur 1540. Annars vegar er leitað álits presta,
hins vegar útvelur hann sjálfur Gizur fyrir sinn eftirmann. Hér
ntætir gamli tíminn þeim nýja.
Eins og við mátti búast, má og heyra óma gamla tímans í
kjörbréfi Sigvarðs ábóta til Skálholtsstóls á prestastefnu hinn 27.
júní 1548, þar sem segir, að prestar hafi „gekoren, promoverat
vnde postolerat leuen Erwerdygen man broder Sygward“ og fara
fram á, að hann verði „confyrmereder vnde consecrerader na
rechten gesette van des hyllegesten vader des pawestes gewolt".
Siðaskiptin, sem leiða konungsvaldið til sigurs yfir biskups-
valdi, verða þá til þess, að kosningarréttur til prests og biskups-
dóms færist að fullu inn í landið, er siðaskiptin eru til lykta
leidd.
Kjörgögn hafa varðveitzt frá 17. öld, en þau þurfa nánari
rannsóknar við.
Með tilkomu einveldisins hverfur kosningarréttur allur um