Andvari - 01.01.1956, Blaðsíða 94

90
Magnús Már Lárusson
ANDVARI
lífsvökva sinn um stofn og bol út í minnsta lim, nema hún af-
sníði hann og varpi í burt til tortímingar í bölvun bannsins.
Heimildir greina svo aðeins frá, að bið fyrsta íslenzka biskups-
efni hafi kjörið verið af allri alþýðu, og varð fsleifur Gizurar-
son liins lrvíta fyrir valinu. Mun það liafa gjörzt á Alþingi árið
1053, því Ari fróði nefnir Leó páfa í sambandi við vígslu fsleifs;
að vísu telur hann hann vera hinn sjöunda með því nafni, en
eigi hinn níunda, sem rétt væri, en Leó IX. andaðist snenrma
vors árið 1054. En þá skal á það bent, að tveir páfar, Leó að
nafni, hafa fallið úr í elzta páfatali íslenzku, sem varðveitzt hefur,
frá s. hl. 12. aldar, þann veg að Leó IX. er þar hinn sjöundi.
Kann hér að vera nokkurt samband á milli.
Nú er það bersýnilegt af hinu stutta orðalagi heimilda, að
kjör ísleifs hafi ekki verið venjulegt kanónískt kjör af lærðum
eingöngu, heldur af lærðum og leikum, sem er hin elzta rnynd
biskupskjörsins í hinni almennu kristni. Ennfremur má ætla af
frásögn heimildanna, að frumkvæðið hafi íslendingar sjálfir átt,
því ella hefði ísleifur eigi þurft að taka sér ferð á hendur til
Rómar. Páfinn einn gat tekið afstöðu til vilja Islendinga, hvort
sem kjörið var álitið ókanóniskt, þ. e. ekki að kirkjunnar lögmáli,
eða eingöngu tilnefning, postulatio, sem páfinn einn úrskurðaði
um fram á 13. öld. Má telja sennilegra, að um tilnefningu hafi
verið að ræða; og á hið sama við urn eftirmann ísleifs, Gizur son
hans, og með fullri vissu þó. Guttormur prestur Finnólfsson hafði
verið kjörinn áður að ábendingu ísleifs, en þá var um tilnefn-
ingu að ræða að kirkjulögum, postulatio, en hana er hægt að
taka aftur. Kjör, electio, verður hins vegar að fara til æðra aðila
og er óafturkallanlegt.
Páfi viðurkennir viðleitni Islendinga í þá átt að fullkomna
verk það, er grundvöllur var lagður að árið 1000, og leyfir vígslu
ísleifs til biskups.
Þróun á sér þó enn stað; ísleifur setti stól sinn að föðurleifð
sinni í Skálholti, en Gizur sonur hans gefur óðalið til ævinlegs
biskupsseturs. Þá er fullnægt hinum strangasta lagastaf, er snertir