Menntamál - 01.09.1964, Qupperneq 11

MENNTAMÁL
unum nákvæmlega í falli, kyni og tölu, nema þau standi
ein sér sem nöfn í nafnorða stað. Nöfn og viðnöfn beygjast
í kyni, tölu og falli og eru því með flóknustu orðflokkum
íslenzkrar tungu. Fornöfn beygjast á líkan hátt annaðhvort
sem nöfn eða viðnöfn, enda stundum notuð sem slík, beygj-
anleg töluorð sömuleiðis.
Þá er komið að flóknasta orðflokki íslenzkrar tungu,
sagnorðunum eða sögnunum. Kannske er aðaleinkenni
þeirra það, að þær beygjast eltir tíðum, enda kalla Þjóð-
verjar þær zeitwort. En auk þess beygjast þær eltir persón-
um, tölum og háttum og eru bæði tíðirnar og hættirnir
mjög margir og flóknir, þótt ekki séu tölurnar nema tvær
og persónurnar þrjár. Eru jx') íslenzkar sagnir barnaleikur
hjá Jreim latnesku og grísku, en úr grísku sagnbeygingunni
tók Þórbergur höfuðpersónuna í ævintýri jrví, er hann
stældi eftir Sigurjóni Jónssyni í fíréfi, til Láru og kallaði
Membliku. Mér er kunnugt um þetta, Jrví ég stóð hann að
]}ví uppi á safni, og veit ég að hann mun aldrei afneita
J^essu eins og Kiljan kommúnismanum.
Sagnir heita á latínu verba.
Þá er komið að öðrurn orðflokki, sem á latínu heitir ad-
verbia, af ]>ví hann stendur með sögnum eins og lýsingar-
orð með nöfnum, en hefur illu heilli verið kallaður atviks-
orð á íslenzku. Ekki veit ég, hver á heiðurinn af þessari
Jjýðingu, en hún er í Skýring hinna almennu málfræðis-
legu hugmynda eftir Halldén Kr. Friðriksson, II. útg.,
Reykjavík 1864. Finnst mér, að honum helði verið jafn-
vorkunnarlítið að þýða adverbia viðsagnorð eins og hann
þýðir interjectiones meðalorpningar, en þær hafa síðar ver-
ið kallaðar upphrópanir. Viðsagnorð standa með sögnum
eins og lýsingarorð eða viðnöfn með nöfnum. Mikill fjöldi
lýsingarorða hefur sömu merkingu og atviksorðin, nema að
atviksorðin enda á -a og eru óbeygjanleg. Til dæmis skraut-
legur maður ber sig skrautlega. Hér er skrautlegur á mínu
máli viðnafn með manni, en skrautlega viðsögn með bera.