Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1934, Qupperneq 50

208
Nútíðarbókmentir Bandarikjamanna.
IÐUNN
og skygnast þar inn til jákvæðrar, hagnýtrar rann-
sóknar, viðurkenna undrin sem veruleika, en ekki fyrst
og fremst sem dulrænt skáldskaparefni og kitlandi
áhrifalyf. Þessar bókmentir eru einnig raunsærri en
hinn gamli realismi, því þær gefa hinum innra veru-
leika fullan gaum og athuga um leið, einmitt í ljósi
hans, hvert ytra smávægi, meta þar gildi hvers og
eins eftir áhrifum þess inn á við. Þær taka það hvort
tveggja með í reikninginn, að maðurinn þarf brauð
til að geta lifað — og að hann Iifir ekki á einu sam-
an brauði. Þær vita, að hinn meira og minna upp-
lýsti nútíðarmaður sættir sig helzt ekki við minna en
öll nútíma ytri þægindi, en vill um leið sjá tilgang
og takmark bak við alt sitt strit og stríð. Og form
þessara bókmenta ber bæði vott um iðandi breytileik
og hraða vélrænnar menningar og óró og innileik
leitandi og fálmandi andlegs lífs.
3.
Ég hefi hér að framan minst á hræðslu manna við
hin erlendu áhrif á íslenzka menningu og fordæmt
innilokunarstefnuna. En þó að ég hafi gert það, þá
er mér Ijóst, að nú, eins og á öllum breytingatím-
um, er hætta á ferðum fyrir íslenzkt menningarlíf. En
það tjáir ekki að ætla sér þá dul, að forðast breyt-
ingarnar. Þær koma yfir okkur, hvort sem við viljum
eða ekki. Þó að menningarlegir leiðtogar taki nei-
kvæða afstöðu gagnvart straumi tímans, skellur
hann samt sem áður yfir þá, og þá einmitt án þess
að þeir hafi nokkur veruleg áhrif á það, í hvaða far-
veg hann fellur. Ef þeir því standa í hvirfingu, grett-
andi sig og fussandi við öllu nýju og berjandi sér á
brjóst, þá er ekkert liklegra en að straumur hins nýja