Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Síða 55

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
53
Franskmennirnir bjuggu ekki viö
það verkið, sem mestur þrældómur
fylgdi í íslenzka skútulífinu, en það
var að landa aflanum úti á höfn í
uppskipunarbáta, róa þeim síðan í
land, og bera upp úr þeim fiskinn á
handbörum. Það bar öllum skútu-
mönnum saman um að þetta hefði
verið það erfiðasta í skútumennsk-
unni, og kölluðu það þrælavinnu, og
miklu verri en skakið og þær stöður
sem því fylgdu. Þá er einnig svo að
sjá, sem fyrr er getið, að afli hafi
verið meiri á íslenzku kútterunum
eftir aldamótin en Frakkanna, og ís-
lendingar lagt á sig meiri stöður.
Um manntjón þjóðanna hefur
áður verið rætt, og sýnt framá að það
var hlutfallslega meira en frönsku
skútumannanna.
Af því, sem hér hefur verið lýst að
við höfðum fyrir augunum, var eðli-
legt, að við héldum frönsku skútu-
mennina hafa átt heldur skárri ævina
en íslensku skútukarlarnir.
Því verður ekki neitað hér, þótt
mælingar hafi ekki staðfest það, að
maðurinn hafi sál og það sé einmitt
hún, sem hafi ruglað okkur íslend-
inga í skilningnum á frönsku skútu-
lífi. Við reiknuðum aldrei með sál-
inni til sjós og skiljum náttúrlega ekki
hvern fjandann menn séu að villast
með hana þangað í stað þess að skilja
hana eftir heima líkt og sparifötin.
Sálin er stofustáss.
Það var heimskur maður,
sem tók hana með sér í
sjópokanum út á Islandsmið.
Nú er öldin um margt önnur en
ætli reglan sé ekki í góðu gildi. Til
sjós gildir skynsemin ein og sér, og
hún segir manni klárt: Nú ertu til
sjós, góði, en ekki í landi. Þetta kann
að sýnast augljóst mál, strax og skip-
ið fer að velta og sjóveikin grípur
manninn, en það eru sumir sem
aldrei skilja þetta og eru alltaf með
annan fótinn í landi, hversu langt
sem þeir sigla frá því, og sumir taka
landið með sér um borð, og það var
einmitt það sem Frakkarnir gerðu og
það kom þeim einmitt sérlega illa,
þar sem þeir áttu ljúft land. Það gerði
Islendingum áður fyrr ekkert til, það
mátti ekki á milli sjá hvort var þeim
verra miðin eða landið.
Sá munur á frönsku og íslenzku
skútulífi til hins verra hjá Frökkun-
um byggist á þessu hvorttveggja að
þeir tóku með sér sálartötrið, sem
stokkfraus strax og það kom útí kuld-
ann norður frá og þeir tóku með sér
landið sitt ljúfa; ó, að ég væri nú
kominn heim til mömmu, eða stúlk-
unnar minnar og sæti þar með henni
berrassaðri í laufguðum lundi með
rauðvínsflösku. Við þessari ósk
fengu þeir ekki annað en skvettu
framan í sig. Af þessu varð þeim sér-
lega vont mannlífið á Islandsmiðum.
Ekki er fyrir það að synja að íslenzkir
sjómenn ættu sér drauminn um stúlk-
una en ekki laufgaðan lundinn.
En það er fleira inní dæminu en sálin
á röngum stað, landið góða, stúlka í
lund, og rauðvínsflaska.
Franskur skútumaður
fæðist
Okkar skútumenn hafa litla
fæðingarsögu að segja af
eigin fæðingu, það þarf þá
helzt að hafa borið til, að móðirin
hafi látist af barnsförunum eða kom-
ið sérlega hart niður, en þar er nú
heldur betur önnur sagan hjá Frans-
manninum.
Svo lýsir höfundur fæðingu sögu-
manns síns, Yves frænda íslandssjó-
manns:
„Janníka barðist af öllum kröftum
við grimmilega verkina sem slitu
hold hennar, bruddu beinin, skófu
hana innan. Ef hún hefði verið ein,
mundi hún hafa öskrað eins og dýr í
kvölunum sem fóru eldi um hana frá
kviðarholi og upp í háls. Það hefði
verið leið til að rísa gegn þjáning-
unni, sönnun þess að hún væri lif-
andi, svo mjög sem henni fannst
þetta tilheyra öðrum heimi.
í viðurvist Fanch, grannkonunnar
og ljósmóðurinnar, lagði hún metn-
að sinn í að herða sig. Hún beit á
jaxlinn og ópið varð að korri, hendur
krepptust um sængurfötin og það var
sem æðisglampi í uppglenntum aug-
um hennar. Þegar hríðirnar jukust,
varð líkaminn stífur, hún snéri uppá
sig, andardrátturinn varð hraðari og
breyttist í hvæs. I þann mund, þegar
Fanch var farinn að óttast um líf
konu sinnar, renndi yfirsetukonan
hendinni undir sængina, þreifaði um
kvið hennar og skaut, settist síðan
aftur ofurrólega og tók upp dagblað-
ið sem hún hafði verið að lesa“.
Þetta er óneitanlega dálítið koll-
óttur endir á mikilli styrjöld. Miðað
við að barnið fæddist eftir öll þessi
ósköp með fullkomlega eðlilegum
hætti og bæði móður og barni heils-
aðist vel, verður að telja að vel sé í
lýsinguna borið.
*
Ogæfan dynur yfír
á er það næst stórra viðburða
í sögu Yves, að faðir hans
tilkynnir honum að hann hafi
ráðið hann sem messadreng á skip til
íslandsveiða:
„Yves, komdu hér og sestu hjá
mér. Ég þarf að tala við þig um alvar-
legt mál.
Þetta var sagt í ábúðarmiklum
rómi sem varð á köflum hás, eins og
hvert orð kostaði sérstaka áreynslu.
Alvarlegt hlaut málið að vera, úr því
faðir hans taldi hæfa að rjúfa þá
þögn, sem hann var vanur að temja
sér, hvaða stórsynd sem Yves hafði
nú framið og átti að gjalda fyrir.
Hann var því heldur daufur í dálk-
inn, þegar Yves tyllti sér á bekkbrún-
ina. Og faðir hans tók til máls.
Ekki hafði Yves heyrt nema fyrstu
orðin, þegar hann varð gripinn ógur-
legum svima og var sem suðaði fyrir
eyrum hans, en ískuldi fór um líkam-
ann, því það sem hann heyrði, og var
að vísu tjáð með vandræðabrag, var
óhagganleg ákvörðun: foreldrar
hans höfðu komið sér saman um, að
hann yrði skráður messadrengur á
næstu vertíð á íslandsmiðum."
Hugsunum drengsins er svo lýst í
ljóði sem honum kemur í hug, og
sýnir það sem fyrr er sagt, að það var
allur munurinn á að halda í fyrstu
Islandssjóferð af Bretaníuskaga, en
úr íslenzku harðbalakoti. Þýðandinn
hefur úr betra að spila þar sem ljóðið
er, og þar notast honum hagleikur
sinn. Hann þýðir svo ljóðið: